گیاهان دارویی
محمود قجاوند؛ پورنگ کسرایی؛ حمیدرضا توحیدی مقدم؛ محمد ناصری؛ حمید لاریجانی
چکیده
مرزه تابستانی (Satureja hortensis L.) از گیاهان بومی ایران است که در طب سنتی بهعنوان داوری محرک، ضد نفخ، خلطآور، مقوی معده، ضد اسهال و ضد سرطان کاربرد دارد. این آزمایش بهمنظور بررسی برخی صفات گیاه دارویی مرزه تابستانه در پاسخ به کودهای بیولوژیک، اسید سالیسیلیک و تنش خشکی طی دو سال 1397 و 1396 مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش بهصورت اسپلیت ...
بیشتر
مرزه تابستانی (Satureja hortensis L.) از گیاهان بومی ایران است که در طب سنتی بهعنوان داوری محرک، ضد نفخ، خلطآور، مقوی معده، ضد اسهال و ضد سرطان کاربرد دارد. این آزمایش بهمنظور بررسی برخی صفات گیاه دارویی مرزه تابستانه در پاسخ به کودهای بیولوژیک، اسید سالیسیلیک و تنش خشکی طی دو سال 1397 و 1396 مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش بهصورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. فاکتورهای آزمایش شامل آبیاری در سه سطح (پتانسیل رطوبت خاک 5/0- اتمسفر بهعنوان شاهد، پتانسیل 5/6- اتمسفر بهعنوان تنش متوسط و پتانسیل 10- اتمسفر بهعنوان تنش شدید که در مرحله 4 تا6 برگی استقرار گیاه با کشت مستقیم) بهعنوان فاکتور اصلی اعمال شدند و فاکتورهای فرعی شامل کود بیولوژیک ازتوباکتر و میکوریزا در چهار سطح (1- عدم تلقیح بهعنوان شاهد، 2- تلقیح بذر با ازتوباکتر ، 3- تلقیح بذر با میکوریزا و 4- استفاده توأم ازتوباکتر و میکوریزا) و اسید سالیسیلیک در دو سطح (1- عدم محلولپاشی و 2- محلولپاشی با غلظت 6/0 میلیمولار) بودند که در مرحله 4 تا 6 برگی قبل از گلدهی (85 روز بعد از مرحله 4 برگی) اعمال شدند .صفات ارتفاع بوته، وزن خشک ریشه، وزن خشک اندام هوایی، میزان کلروفیل کل، میزان پرولین، درصد و عملکرد اسانس بررسی شدند. نتایج نشان داد که اثر تیمارهای تنش خشکی، کودی و سالیسیلیک اسید بر صفات مورد مطالعه ارتفاع بوته و وزن خشک اندام هوایی و ریشه، محتوای کلروفیل، درصد و عملکرد اسانس و محتوای پرولین در سطح احتمال یک درصد معنیدار بودند. اسید سالیسیلیک و کاربرد توأم ازتوباکتر و میکوریزا سبب افزایش 17 درصدی ارتفاع بوته، 19 درصدی وزن خشک بوته، 53 درصدی محتوای کلروفیل، 33 درصدی درصد اسانس و 9 درصدی عملکرد اسانس گیاه دارویی مرزه در شرایط تنش خشکی نسبت به شاهد ﺷﺪﻧﺪ. ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار ارﺗﻔﺎع ﺑﻮﺗﻪ (67/48 ﺳﺎﻧﺘﯽمتر)، وزن ﺧﺸﮏ اﻧﺪام ﻫﻮاﯾﯽ (83/28 گرم)، وزن خشک ریشه (27/2 گرم)، محتوای کلروفیل (18/1 میلیگرم بر گرم)، درصد اﺳﺎﻧﺲ (87/1 درﺻﺪ) و عملکرد اسانس (912 کیلوگرم در هکتار) ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ کاربرد اسید سالیسیلیک و ﺗﯿﻤﺎر ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ازتوباکتر + میکوریزا بود. نتایج تحقیق حاضر حاکی از آن است که کاربرد کودهای زیستی به تنهایی و یا همراه با محلولپاشی اسید سالیسیلیک، در بهبود ویژگیهای رشدی و عملکرد گیاه دارویی مرزه تأثیر مثبتی داشتند. امروزه استفاده از کودهای زیستی به جای مواد شیمیایی، هدف اصلی در تولید محصولات کشاورزی بهویژه در گیاهان دارویی است. کاربرد کودهای زیستی همراه با تنظیم کنندههای رشد میتوانند جایگزین مناسبی برای مصرف کودهای شیمیایی در این گیاه شوند.
خدایار همتی؛ بختیار اردوان پور؛ مینا غزایی یان؛ وحید اکبرپور
چکیده
مرزه (Satureja hortensis L.) گیاهی است از خانواده نعناعیان که اسانس آن در صنایع دارویی و آرایشی و غذایی کاربرد زیادی دارد. هدف از این تحقیق مطالعه اثرات چند نوع بستر کشت آلی شامل: 1- خاک مزرعه (شاهد)، 2-کود دامی،3-کمپوست زباله شهری،4- خاکبرگ، 5- مخلوط بسترها به نسبت مساوی بر روی خصوصیات رویشی و زایشی و نیز کمیت و کیفیت اسانس در سه اکوتیپ مرزه تابستانه ...
بیشتر
مرزه (Satureja hortensis L.) گیاهی است از خانواده نعناعیان که اسانس آن در صنایع دارویی و آرایشی و غذایی کاربرد زیادی دارد. هدف از این تحقیق مطالعه اثرات چند نوع بستر کشت آلی شامل: 1- خاک مزرعه (شاهد)، 2-کود دامی،3-کمپوست زباله شهری،4- خاکبرگ، 5- مخلوط بسترها به نسبت مساوی بر روی خصوصیات رویشی و زایشی و نیز کمیت و کیفیت اسانس در سه اکوتیپ مرزه تابستانه (کردستان، شیراز و یزد) بود. آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی شماره یک دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان انجام گرفت. اکوتیپ شیراز دارای بیشترین درصد اسانس (2/1 درصد) در بین اکوتیپهای مختلف بود، ولی بین تیمارهای مختلف و بین اکوتیپ ها تفاوت معنی داری نشان نداد. اثر تیمارها بر روی اجزای اسانس شامل کارواکرول، گاماترپینن و پاراسیمن معنیدار بود. اسانس گیاهان در بستر مخلوط بیشترین میزان کارواکرول (69/74 درصد) را داشت. اکوتیپ یزد در بین اکوتیپها بیشترین میزان کارواکرول را نشان داد. در میان بسترهای کشت، تیمار شاهد بیشترین درصد گاماترپینن (48/5درصد) و بیشترین درصد پاراسیمن (76/1) را داشت و همه بسترهای آلی باعث کاهش معنیدار این ترکیب ها در اسانس شدند. همچنین در مقایسه اکوتیپهای مختلف، اکوتیپ شیراز دارای بیشترین میزان گاماترپینن و اکوتیپ کردستان بیشترین درصد پاراسیمن (69/1) بودند. با توجه به نتایج حاصله و اینکه اختلافی بین مصرف انواع کودهای آلی از لحاظ اجزای عملکرد و درصد اسانس مرزه مشاهده نشد، بنابراین در صورتی که هر یک از انواع کودهای آلی مورد استفاده در این آزمایش در دسترس بوده و از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفهتر باشد، قابل توصیه برای کشاورزان و تولیدکنندگان گیاه دارویی مرزه میباشد.