بررسی اثر تاریخ کاشت بر دو اکوتیپ رازیانه (Foeniculum vulgar L. ) در شرایط آب و هوائی مشهد

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

• الهام عزیزی ¹
• آسیه سیاهمرگویی ²
• احمد نظامی ³
• علی اصغر محمدآبادی ⁴
• رضا سهیلی ⁴

¹ دانشگاه پیام نور، ایران

² دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

³ گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

⁴ دانشگاه فردوسی مشهد

https://doi.org/10.22067/jhorts4.v0i0.48434

چکیده

به‌منظور ارزیابی کشت پاییزه رازیانه در شرایط آب و هوایی مشهد، آزمایشی در سال‌های زراعی 83-1382 و 1384 – 1383 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، بصورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل دو اکوتیپ بومی رازیانه (کرمان و خراسان) و سه تاریخ کاشت (مهر، آذر و اسفند) بود. بذر گیاهان رازیانه تنها در سال زراعی 1383 – 1382 کاشته شدند و در سال زراعی بعد، گیاهان از بخش‌های باقیمانده ساقه در مجاورت سطح زمین مجدداً رشد کردند. نتایج نشان داد که در پایان سال زراعی اول، تعداد بوته باقی مانده در تاریخ کاشت اسفند تقریباً 3 برابر کاشت اول بود. در سال زراعی دوم، تعداد بوته باقی مانده در کاشت اسفند 5/6 برابر کاشت مهر و 7/2 برابر کاشت آذر بود. در هر دو سال زراعی بین دو اکوتیپ کرمان و خراسان از نظر تعداد بوته باقیمانده در انتهای فصل رشد تفاوت معنی‌داری وجود نداشت. در سال دوم علی‌رغم معنی‌دار نبودن اثر تاریخ کاشت و رقم بر وزن خشک و تعداد شاخه‌های اولیه و ثانویه در گیاهان کاشت مهر، از نظر این صفات دارای برتری نسبت به گیاهان کاشت آذر و اسفند بودند. تعداد چترهای بدون دانه در کاشت مهرماه 4/3 برابر گیاهان کاشت آذرماه و 8/8 برابر گیاهان کاشت اسفندماه بود. اثر تاریخ کاشت بر وزن دانه در بوته معنی‌دار نبود، با این وجود وزن دانه در گیاه در کاشت مهر بیشتر از کاشت آذر و اسفند بود. در سال اول آزمایش بیشترین عملکرد در تاریخ کاشت مهر (7/68 گرم در مترمربع) و کمترین آن در تاریخ کاشت اسفند (5/20 گرم در مترمربع) بدست آمد، در صورتی‌که در سال زراعی دوم بیشترین و کمترین عملکرد به ترتیب در تاریخ کاشت اسفند و مهر با 3/45 و 2/14 گرم در متر مربع حاصل شد.

کلیدواژه‌ها

• اکوتیپ بومی
• تاریخ کاشت
• درصد بقاء
• عملکرد

20.1001.1.20084730.1394.29.1.1.9

عنوان مقاله [English]

Investigation of Possibility of Fennel (Foeniculum vulgar L.) Autumnal Sowing in Mashhad Condition

نویسندگان [English]

• Elham Azizi ¹
• Asiyeh Siahmarguee ²
• Ahmad Nezami ³
• Ali Asghar Mohamad Abadi ⁴
• Reza Soheili ⁴

¹ Payame Noor University, Iran

² Gorgan University of Agricultural Science and Natural Resources

³ Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad

⁴ Ferdowsi University of Mashhad

چکیده [English]

In order to investigate the possibility of Fennel autumnal sowing in Mashhad condition, 2 sets of experiments were conducted in Agricultural College, Ferdowsi University of Mashhad in 2003-2005. This experiment was performed in the manner of Split Blocks based on completely randomized Blocks with three replications. Treatments were two fennel ecotypes (Khorasan and Kerman) and three planting dates (October, December and March). Fennel seeds only were planted in 2003 and in next year, plants were grown of remains parts of stem in surface of soil. Results showed in end of first years, number of remain plant in March planting dates, three times of October planting dates. In second years, number of remain plant in March planting dates 6.5 and 2.7 times October and December planting dates, respectively. Number of remain plant between Khorasan and Kerman ecotypes were not significantly different in two years. However, effects of planting date and ecotype on dry matter and number of primary and secondary branches were not significant but plant of October planting dates superior to the plant of December and March planting dates. Number of umbel without seed in October planting dates was 3.4 and 8.8 times of December and March planting dates. In spite of weight of seed in October planting dates highest than December and March planting dates, effect of planting dates on weight of seed in plant was not significant. In first year highest and lowest yield were obtained in October (68.7 gr/m2) and March (20.5 g/m2) planting dates. But in second year maximum and minimum of yield were obtained in March and October planting dates with 45.3 and 14.2 g/m2, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

• Ecotype
• Planting date
• Survival percentage
• yield

مراجع

1- اکبری نیا ا.، خسروی فرد م.، رضایی م.ب. و شریفی عاشورآبادی ا. 1384. مقایسه کشت پاییزه و بهاره رازیانه، زنیان، انیسون و سیاه دانه در شرایط فاریاب و دیم. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران 21 (3): 334-319.

2- امیدبیگی ر. 1378. رهیافتهای تولید و فرآوری گیاهان دارویی (جلد سوم). انتشارات شرکت به نشر آستان قدس. 397 صفحه.

3- امین پور ر. و موسوی س.ف. 1374. اثر تعداد دفعات آبیاری بر مراحل نمو، عملکرد و اجزای عملکرد زیره سبز. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان 1: 7-1.

4- باقری ع.، نظامی ا. و سلطانی م. 1379. اصلاح حبوبات سرمادوست برای تحمل به تنشها (ترجمه). سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی. 445 صفحه.

5- جاویدتاش ا. 1368. کشت تا برداشت رازیانه. مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس. شماره 41/68.

6- راشدمحصل م. و نظامی ا. 1377. بررسی اثر تاریخ کاشت و تراکم بوته بر رشد و عملکرد محصول رازیانه در شرایط آب و هوایی مشهد. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی، معاونت پژوهشی دانشگاه فردوسی مشهد.

7- رحیمیان مشهدی ح. 1370. اثر تاریخ کاشت و رژیم آبیاری بر رشد و عملکرد زیره سبز. انتشارات سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران، مرکز خراسان.

8- زرگری ع. 1367. گیاهان دارویی. جلد دوم. انتشارات دانشگاه تهران. 942 صفحه.

9- شریفی ا.، قلاوند ا.، نورمحمدی ق.، متین ا.، امین غ. و باباخانلو پ. 1377. بررسی تاثیر حاصلخیزی خاک بر عملکرد گیاه رازیانه. چکیده مقالات پنجمین کنگره زراعت و اصلاح نباتان ایران. موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج. 13-9 شهریورماه 1377.

10- فنایی ح.ر.، اکبری مقدم ح.، کیخا غ.ع.، غفاری م. و عالی ا.ع. 1385. ارزیابی خصوصیات زراعی و محتوی اسانس زیره سیاه، رازیانه و سیاهدانه در شرایط سیستان. فصلنامه تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران 22(1): 41-34.

11- کافی م. 1369. مطالعه اثر دفعات کنترل علف هرز، فاصله ردیف و تراکم بر رشد و عملکرد زیره سبز. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد.

12- معطر ف.، قاسمی ن. و امینی 1. 1380. بررسی کشت گیاهان دارویی گاوزبان، بابونه، انیسون و رازیانه و مطالعه تاثیر محیط بر رشد و نمو و مواد موثره محیط. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده داروسازی و علوم دریایی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان.

13- نظامی ا.، عزیزی گ.، سیاهمرگویی آ. 1389. بررسی اثر تنش یخزدگی بر میزان نشت الکترولیت‌ها در گیاه رازیانه. مجله پژوهشهای زراعی ایران 8 (4): 593-587.

14- نجفی آشتیانی ا. و لباسچی م.ح. 1385. بررسی عملکرد گیاه دارویی رازیانه در جهتهای مختلف شیب در منطقه دماوند. فصلنامه تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران 22 (1): 21-17.

15- Adamsen F.J., and Coffelt T.A. 2005. Planting date effects on flowering, seed yield, and oil content of rape and crambe cultivars. Industrial Cops and Products, 21: 293-307.

16- Board J.E. 1985. Yield components associated with soybean yield reduction at nonoptimal planting dates. Agronomy Journal, 77: 135-140.

17- Gesch R.W., Forcella F., Barbour N., Phillips B., and Voorhees W.B. 2002. Yield and growth response of Cuphea to sowing date. Crop Science, 42: 1959-1965.

18- Gibson L.R., Schwarte A.J., Karlen D.L., Liebman M., and Jannink J.L. 2005. Planting date effects on winter Tritical dry matter and nitrogen accumulation. Agronomy Journal, 97:1333-1341.

19- Hornok L. 1992. Cultivation and Processing of Medicinal Plants. Akademiai Kiado, Budapest.

20- Savoy B.R., Cothren J.J., and Shumwey C.R. 1992. Soybean biomass accumulation and leaf area index in early season production environments. Agronomy Journal, 84:956-959.

21- Rashed-Mohsel M.H., Nezami A., Bagheri A., Haj-Mohaman-Niya K., and Banayan M. 2009. Evaluation of freezing tolerance of two fennel (Foeniculum vulgar L.) ecotypes under control condition. Journal of Herbs, Spices & Medicinal plant, 15: 131-140.