مقالات پژوهشی
گیاهان دارویی
مهسا خدابنده؛ مجید عزیزی؛ احمد بالندری؛ حسین آرویی
چکیده
زرشک‌ها (Berberis spp.) گروه بزرگی از درختچه‌های خاردار همیشه‌سبز یا خزان‌دار متعلق به خانواده زرشک (Berberidaceae) هستند که به دلیل کاربردهای متعدد از قبیل مصارف خوراکی، خواص دارویی اندامهای مختلف آنها در پزشکی و همچنین به عنوان گیاهان زینتی از اهمیت ویژهای برخوردارند. گونههای زرشک با توجه به تنوع زیادی که دارند، یکی از ذخایر توارثی ...
بیشتر
زرشک‌ها (Berberis spp.) گروه بزرگی از درختچه‌های خاردار همیشه‌سبز یا خزان‌دار متعلق به خانواده زرشک (Berberidaceae) هستند که به دلیل کاربردهای متعدد از قبیل مصارف خوراکی، خواص دارویی اندامهای مختلف آنها در پزشکی و همچنین به عنوان گیاهان زینتی از اهمیت ویژهای برخوردارند. گونههای زرشک با توجه به تنوع زیادی که دارند، یکی از ذخایر توارثی گیاهی ارزشمند کشورمان محسوب می‌شوند. یکی از اقدامات اولیه در مورد بهنژادی و بهبود کیفی محصول زرشک بیدانه، شناسایی و جمع‌آوری انواع ژنوتیپهای وحشی بیدانه و دانهدار زرشک میباشد. در پژوهش حاضر شانزده ژنوتیپ زرشک بومی ایران (زرشک بیدانه و پانزده ژنوتیپ دانهدار) از لحاظ برخی خصوصیات فیزیکی ارزیابی گردید. دامنه مقادیر این صفات شامل طول خوشه (29/6 - 67/1 سانتیمتر)، تعداد حبه در خوشه (90/23- 67/4 عدد)، طول حبه (87/11- 66/7 میلیمتر)، قطر حبه (39/7- 74/4 میلیمتر)، تعداد بذور سالم (73/1- 0 عدد)، تعداد بذور سقط شده (27/3- 0 عدد) در حبه، وزن صد حبه تازه (72/30- 89/10 گرم) و خشک (00/10- 32/3 گرم)، درصد گوشت (17/98- 93/51 درصد) و درصد بذور (07/48- 50/1 درصد)، درصد آّب‌میوه (87/71- 22/51 درصد)، درصد رطوبت (84/11- 20/8 درصد) و شاخص‌های رنگ L (13/38- 83/22)، a (76/37- 31/2) و b (52/21- 23/3-) تعیین شد. رنگ میوه ژنوتیپهای زرشک مورد بررسی بسیار متنوع و از رنگ نارنجی تا قهوه‌ای و آبی تیره متغیر بودند. ژنوتیپ 2-5 بیشترین شباهت را از لحاظ ویژگیهای فیزیکی به زرشک بیدانه داشت. در مجموع میتوان اظهار نمود که ژنوتیپهای زرشک مورد بررسی از نظر خصوصیات میوه (رنگ، ابعاد حبه، درصد گوشت و بذر و غیره) تنوع قابل توجهی داشته و مواد ژنتیکی ارزشمندی جهت پژوهش‌های بهنژادی آینده در زمینه بهبود خصوصیات کمی و کیفی ریزمیوه زرشک می‌باشند.
مقالات پژوهشی
سبزیکاری
محیا ساجدی مهر؛ مریم حقیقی؛ منیره محنت کش
چکیده
تنش خشکی ناشی از افزایش پتانسیل اسمزی خاک به ویژه در گلخانهها که مصرف کود زیاد است یکی از مشکلات کشتهای گلخانهای محسوب میشود. در پژوهش حاضر آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه غلظت پلی‌اتیلنگلایکول (صفر، 48/1- و 91/4- (دسیزیمنس بر متر) و استفاده (6 میلیمولار) و عدم استفاده از کلریدپتاسیم جهت کاهش احتمالی اثر ...
بیشتر
تنش خشکی ناشی از افزایش پتانسیل اسمزی خاک به ویژه در گلخانهها که مصرف کود زیاد است یکی از مشکلات کشتهای گلخانهای محسوب میشود. در پژوهش حاضر آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه غلظت پلی‌اتیلنگلایکول (صفر، 48/1- و 91/4- (دسیزیمنس بر متر) و استفاده (6 میلیمولار) و عدم استفاده از کلریدپتاسیم جهت کاهش احتمالی اثر خشکی بر روی گیاه خیار انجام شد. صفات مورد مطالعه شامل وزن خشک، وزن تر، محتوی کلروفیل، کلروفیل‌فلورسانس، فلاونوئید، کاروتنوئید، پرولین، فنول، پروتئین کل، اسیدآبسیزیک، سوپراکسید و آسکوربات پراکسیداز، آنتی‌اکسیدان و کاتالاز بودند. نتایج بدست آمده، نشان داد که اثر محلولپاشی پتاسیم در تمام صفات به غیر از میزان کلروفیل‌فلورسانس و سوپراکسیددیسموتاز معنیدار p≤0.01)) بود. با توجه به نتایج به دست آمده عدم استفاده از کلریدپتاسیم موجب افزایش میزان آنتی‌اکسیدان و کاتالاز گردید اما کاربرد کلریدپتاسیم روی اکثر پارامترهای اندازهگیری شده ازجمله میزان وزن خشک، وزن تر، کلروفیل، فلاونوئید، کاروتنوئید، پرولین، فنول، پروتئین کل، اسیدآبسیزیک، سوپراکسیددیسموتاز و آسکوربات پراکسیداز تأثیر مثبت نشان داد. در غلظت 91/4- دسیزیمنس بر متر با افزودن کلریدپتاسیم بیشترین میزان فنول و پروتئین مشاهده شد. همچنین محتوای اسیدآبسیزیک در تمام تیمارها با افزودن کلریدپتاسیم افزایش یافت و بیشترین میزان در غلظت 91/4- دسیزیمنس بر متر مشاهده شد. از این پژوهش میتوان نتیجه گرفت کاربرد کلریدپتاسیم میتواند آثار سوء تنش خشکی را به میزان قابل توجهی، در شرایط مشابه بر روی خیارکاهش دهد.
مقالات پژوهشی
سبزیکاری
رضا نجفی؛ طاهر برزگر
چکیده
بهمنظور ارزیابی تاثیر منابع مختلف کلسیم بر خواص آنتیاکسیدانی و کیفیت کلمگل رقم ’رومانسکو‘، آزمایشی به صورت طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار، در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان در سال 1397 انجام شد. تیمارهای آزمایشی، محلولپاشی برگی منابع مختلف کلسیم شامل کلرید کلسیم (3/0، 6/0 و 9/0 درصد)، لاکتات کلسیم (5/0، 1 و 5/1 گرم در لیتر) ...
بیشتر
بهمنظور ارزیابی تاثیر منابع مختلف کلسیم بر خواص آنتیاکسیدانی و کیفیت کلمگل رقم ’رومانسکو‘، آزمایشی به صورت طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار، در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان در سال 1397 انجام شد. تیمارهای آزمایشی، محلولپاشی برگی منابع مختلف کلسیم شامل کلرید کلسیم (3/0، 6/0 و 9/0 درصد)، لاکتات کلسیم (5/0، 1 و 5/1 گرم در لیتر) و نیترات کلسیم (5/0، 1 و 5/1 درصد) و محلولپاشی با آب مقطر به عنوان شاهد بود. نتایج نشان داد که محلولپاشی برگی کلسیم، مقدار پتاسیم را بهطور معنیداری افزایش و فسفر را کاهش داد و بیشترین مقدار پتاسیم (6/5 میکروگرم بر گرم ماده خشک) در گیاهان تیمار شده کلرید با کلسیم 9/0 درصد حاصل شد. بیشترین میزان فلاونوئید (86/0 و 85/0 میلیگرم در 100 گرم وزن تر) به ترتیب در گیاهان تیمار شده با لاکتات کلسیم 5/1 گرم در لیتر و کلرید کلسیم 9/0 درصد به دست آمد. محلولپاشی برگی نیترات کلسیم 5/1 درصد و کلرید کلسیم 9/0 درصد، محتوای ویتامین ث را به ترتیب 3/49 درصد و 4/40 درصد در مقایسه با شاهد افزایش دادند. کاربرد کلسیم با افزایش مقدار ویتامین ث، فنل و فلاونوئید کل، ظرفیت آنتیاکسیدانی کلمگل را بهبود بخشید. کاربرد ترکیبات کلسیمی محتوای مواد جامد محلول کل و اسید قابل تیتراسیون را افزایش دادند بهطوری که بیشترین مقدار مواد جامد محلول (5/12 درصد بریکس) و اسید قابل تیتراسیون (84/28 درصد) در تیمار کلرید کلسیم 9/0 درصد حاصل شد. بنابراین با توجه به نتایج حاصل، کاربرد نیترات کلسیم 5/1 درصد، کلرید کلسیم 9/0 درصد و لاکتات کلسیم 5/1 گرم در لیتر جهت بهبود خواص آنتیاکسیدانی و کیفیت کلمگل پیشنهاد میگردد.
مقالات پژوهشی
گیاهان دارویی
سلیمه مختومی؛ شبنم خوشبخت؛ عباسعلی نوری نیا
چکیده
استفاده زیاد از کودهای شیمیایی در روشهای متداول کشاورزی سبب فرسایش خاک و آلودگی منابع آبی شده و در کاهش کیفیت محصولات نیز تاثیر دارد. کاربرد کودهای بیولوژیک در خاک و آب آلودگی ایجاد نمیکند در عین حال کیفیت مواد غذایی را افزایش میدهند. این آزمایش برای بررسی اثرات ورمیکمپوست، کودهای حاوی عناصر معدنی و باکتریهای ...
بیشتر
استفاده زیاد از کودهای شیمیایی در روشهای متداول کشاورزی سبب فرسایش خاک و آلودگی منابع آبی شده و در کاهش کیفیت محصولات نیز تاثیر دارد. کاربرد کودهای بیولوژیک در خاک و آب آلودگی ایجاد نمیکند در عین حال کیفیت مواد غذایی را افزایش میدهند. این آزمایش برای بررسی اثرات ورمیکمپوست، کودهای حاوی عناصر معدنی و باکتریهای محرک رشد گیاه (PGPR) بر روی برخی صفات گیاه ریحان Ocimum basilicuum L.)) در روستای قزلجه استان گلستان در سال 1397 انجام شد. بدین منظور دو عامل کاربرد ورمیکمپوست (در سه سطح a1: بدون مصرف، a2: مصرف به نسبت 10 درصد و a3: مصرف به نسبت 20 درصد وزنی خاک) و مصرف کودهای بیولوژیک و عناصر طبیعی افزایش دهنده رشد گیاه (در سه سطحb1 : بدون مصرف، b2: استفاده از باکتری باسیلوس سوبتیلیس (Bacillus subtillis) و b3: استفاده از ترکیبات عناصر طبیعی) مورد بررسی قرار گرفتند. آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در فضای آزاد به صورت کشت گلدانی اجرا شد. برای اندازهگیری صفات مورفولوژیک، مقدار فنل و فلاونوئید کل در زمان کامل شدن مرحله رویشی گیاه نمونهگیری انجام شد. مقدار ترکیبات فنل کل با استفاده از روش فولین سیوکالتو و سنجش میزان فلاونوئید کل به روش رنگ سنجی آلومینیوم کلرید اندازهگیری شد. نتایج تجزیه واریانس دادهها نشان داد، بین سطوح مختلف استفاده از ورمیکمپوست از نظر صفات وزنتر و خشک ریشه، وزنتر و خشک ساقه، طول ساقه، وزنتر و سطح برگ در سطح یک درصد و وزن خشک برگ تفاوت معنیداری در سطح پنج درصد وجود داشت. همچنین اثر کودهای بیولوژیک و عناصر طبیعی افزاینده رشد گیاه بر صفات وزنتر ریشه و وزن خشک ساقه معنیدار شد. حداکثر مقدار فنل کل بین تیمارها به ورمیکمپوست 20 درصد به میزان 98/1 میلیگرمبرگرم و کود پروبیو 96 (حاوی باکتری باسیلوس سوبتیلیس) به مقدار 96/1 میلیگرمبرگرم حاصل شد. همچنین حداکثر مقدار فلاونوئید کل در گیاهان تیمار شده با ورمیکمپوست 20 درصد و استفاده از باکتری باسیلوس سوبتیلیس (Bacillus subtillis) به ترتیب 13/92 میلیگرمبرگرم و 22/91 میلیگرمبرگرم به دست آمد. نتایج نشان میدهد ورمیکمپوست بیشترین تاثیر را بر اندامهای مورد هدف مانند سطح برگ، وزنتر و خشک برگ گیاه ریحان داشت. به طور کلی نتایج این آزمایش نشان داد، استفاده ورمیکمپوست 20 درصد و کود حاوی باکتری باسیلوس سوبتیلیس (Bacillus subtillis) مناسبترین ترکیب تغذیهای گیاه ریحان میباشد.
مقالات پژوهشی
گیاهان دارویی
مریم یعقوب وند؛ حسن مومیوند؛ محمدرضا راجی؛ اشکان بنان
چکیده
امروزه استفاده از محیط‌های کنترل شده و روشهای تولید بدون خاک، بهدلیل قابلیت بالای این روش‌ها در استفاده کارآمد از منابع و قابلیتهای کشت فشرده، در حال افزایش است. به منظور بررسی ارزیابی رشد، عملکرد و خصوصیات مورفولوژی، فیزیولوژی و بیوشیمیایی پنج گونه نعناع در سیستم هواکشت، آزمایشی در شرایط گلخانه انجام شد. مطالعه ﺑﻪصورت ...
بیشتر
امروزه استفاده از محیط‌های کنترل شده و روشهای تولید بدون خاک، بهدلیل قابلیت بالای این روش‌ها در استفاده کارآمد از منابع و قابلیتهای کشت فشرده، در حال افزایش است. به منظور بررسی ارزیابی رشد، عملکرد و خصوصیات مورفولوژی، فیزیولوژی و بیوشیمیایی پنج گونه نعناع در سیستم هواکشت، آزمایشی در شرایط گلخانه انجام شد. مطالعه ﺑﻪصورت طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه داﻧﺸﻜﺪه ﻛﺸﺎورزی و منابع طبیعی دانشگاه لرستان در سال 1398 اجرا گردید و آنالیز دادهها به صورت آزﻣﺎیش فاکتوریل در ﻗﺎﻟﺐ طرح کرت‌های خرد شده در زمان انجام شد. گونههای نعناع (شامل نعناع آبی Mentha aquatica، نعناع پونه Mentha pulegium، نعناع سبز Mentha spicata، نعناع سیبMentha suaveolens و نعناع فلفلی Mentha piperita) به‌عنوان فاکتور اصلی و برداشت (چین اول و چین دوم) به‌عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که گونههای نعناع سیب و نعناع سبز بیشترین نسبت برگ به ساقه را به ترتیب به میزان 368/1 و 364/1 داشتند. بیشترین سطح برگ، وزن تر و خشک برگ، وزن تر و خشک ساقه، وزن تر و خشک استولون، وزن تر و خشک اندام هوایی، وزن خشک کل بوته و محتوای نسبی آب مربوط به گونه نعناع آبی و پس از آن گونه نعناع فلفلی بود. علاوه بر این گونه نعناع فلفلی بیشترین وزن تر ریشه را دارا بود. بیشترین میزان کاروتنوئید و کلروفیل در گونه نعناع فلفلی به دست آمد و بیشترین میزان فتوسنتز و دیاکسیدکربن زیر روزنه نیز مربوط به گونه نعناع پونه بود. در این آزمایش اغلب صفات مرتبط با عملکرد شامل سطح برگ، وزن تر و خشک برگ، وزن تر ریشه، وزن تر اندام هوایی، وزن خشک کل بوته، محتوای نسبی آب و فتوسنتز در چین دوم بالاتر بودند. با توجه به نتایج بهدست آمده در مجموع گونه نعناع آبی نسبت به دیگر گونه‌ها از لحاظ اغلب صفات مورد مطالعه برتری نشان داد. در حالی‌که گونه نعناع فلفلی نیز از رشد و عملکرد قابل توجهی برخوردار بود. بنابراین کشت گونه نعناع فلفلی جهت مصارف دارویی و کشت گونه نعناع آبی جهت مصرف تازه‌خوری در سیستم هواکشت مناسب است.
مقالات پژوهشی
سبزیکاری
زهرا دارابی؛ فردین قنبری؛ جواد عرفانی مقدم
چکیده
یکی از مشکلات اصلی گیاهان گرمسیری مانند خیار (Cucumis sativus L.) حساسیت به دمای پائین است که منجر به ایجاد آسیب سرمازدگی در آنها میشود. سینامیک اسید یک اسید فنلی است و کاربرد خارجی آن سبب بهبود سیستم آنتی اکسیدانی شده و تحمل شرایط تنش را در گیاه بالا میبرد. در تحقیق حاضر اثرات کاربرد سینامیک اسید بر تحمل تنش سرمایی نشاء خیار بررسی شده ...
بیشتر
یکی از مشکلات اصلی گیاهان گرمسیری مانند خیار (Cucumis sativus L.) حساسیت به دمای پائین است که منجر به ایجاد آسیب سرمازدگی در آنها میشود. سینامیک اسید یک اسید فنلی است و کاربرد خارجی آن سبب بهبود سیستم آنتی اکسیدانی شده و تحمل شرایط تنش را در گیاه بالا میبرد. در تحقیق حاضر اثرات کاربرد سینامیک اسید بر تحمل تنش سرمایی نشاء خیار بررسی شده است. آزمایش به صورت طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1398 در دانشگاه ایلام انجام شد. نشاءهای خیار در مرحله دو برگی با غلظت‌های مختلف سینامیک اسید (صفر، 50، 100 و 200 میکرومولار) محلولپاشی شده و سپس در معرض تنش سرما (3 درجه سانتیگراد به مدت شش ساعت در شش روز متوالی) قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثر تیمار سینامیک اسید بر وزنتر و خشک شاخساره و ریشه، محتوای رطوبت نسبی، نشت یونی، مالون دی آلدهید، فنل کل، پرولین، کلروفیل و شاخص سرمازدگی معنیدار شد. کاربرد سینامیک اسید سبب بهبود پارامترهای رشدی نشاءهای خیار در شرایط تنش سرمایی شد. پیشتیمار سینامیک اسید سبب افزایش معنیدار محتوای رطوبت نسبی (25 تا 32 درصد افزایش)، کلروفیل (108 تا 125 درصد افزایش)، پرولین (152 تا 244 درصد افزایش) و فنل کل (31 درصد افزایش) نسبت به شاهد شده و از این طریق خسارت سرما به نشاء خیار را کاهش داد. همچنین استفاده از سینامیک اسید خسارت به غشاءهای سلولی را کاهش داده و نشاءهای تیمار شده با سینامیک اسید نشت یونی و تجمع مالون دی آلدهید کمتری (9 تا 52 درصد کاهش) نسبت به شاهد داشتند. به طور کلی نتایج نشان داد که تیمار 200 میکرومولار سینامیک اسید به طور مؤثری میتواند آثار سرما بر نشاء خیار نسبت به شاهد را کاهش داده و سبب بهبود رشد آن در شرایط تنش سرما شود.
مقالات پژوهشی
گیاهان زینتی و فضای سبز
بهروز مرادی عاشور؛ خسرو پرویزی؛ محمد حسین عظیمی
چکیده
اولین مرحله در هر برنامه اصلاحی، اطلاع از میزان تنوع موجود در مواد گیاهی است که برنامه بهنژادی بر روی آن انجام میشود. این آزمایش به منظور بررسی تنوع ژنتیکی برخی خصوصیات مورفولژیکی گل در ژنوتیپهای انتخابی گل داوودی ( Chrysanthemum morifolium) طی مدت سه سال در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی انجام شد. نتایج تجزیه واریانس در طی سه سال نشان ...
بیشتر
اولین مرحله در هر برنامه اصلاحی، اطلاع از میزان تنوع موجود در مواد گیاهی است که برنامه بهنژادی بر روی آن انجام میشود. این آزمایش به منظور بررسی تنوع ژنتیکی برخی خصوصیات مورفولژیکی گل در ژنوتیپهای انتخابی گل داوودی ( Chrysanthemum morifolium) طی مدت سه سال در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی انجام شد. نتایج تجزیه واریانس در طی سه سال نشان داد که بین ژنوتیپها برای صفات تعداد گل در بوته، طول دوره گلدهی، تعداد ردیف گلبرگ و وزن ترگل تفاوت معنیدار آماری وجود داشت. بین سالهای آزمایش نیز تنها برای صفات طول دوره گلدهی و تعداد گل در بوته تفاوت معنیدار آماری وجود داشت. بیشترین تنوع نیز بین صفات طول دوره گلدهی و قطر گل مشاهده گردید. بیشترین ضریب تغییرات فنوتیپی و ژنتیکی برای صفات تعداد ردیف گلبرگ، وزن تر گل و طول گلبرگ به دست آمد و کمترین ضریب تغییرات فنوتیپی و ژنتیکی برای صفت وزن تر و خشک گل و نیز تعداد گل در بوته بدست آمد. بیشترین ضرایب همبستگی ژنتیکی و فنوتیپی مثبت بین طول دوره گلدهی با قطر گل، تعداد ردیف گلبرگ و وزن تر گل برآورد گردید که جهت اصلاح همزمان این صفات حائز اهمیت خواهد بود. نتایج این مطالعه نشان داد که صفات قطرگل، طول دوره گلدهی، طول گلبرگ و تعداد ردیف گلبرگ دارای وراثتپذیری عمومی بالایی بودند که این امر نشاندهنده ایناست که عمل گزینش برای این صفات موثر بوده و میتوان از این صفات در برنامههای اصلاحی استفاده نمود. بیشترین تعداد ردیف گلبرگ مربوط به ژنوتیپ B136 بود. ژنوتیپ 31 نیز با چهل و سه روز طول دوره گلدهی بالاترین طول گلدهی را نسبت به سایر ژنوتیپهای بررسی شده در سال سوم به خود اختصاص داد. ژنوتیپ C85 با تعداد 202 گل بیشترین در هر بوته را دارا بود. که میتوان از این ژنوتیپها به عنوان والد، بخصوص جهت افزایش طول دوره گلدهی و افزایش تعداد ردیف گلبرگ سایر ارقام، با توجه به وراثتپذیری عمومی بالای پنجاه درصد این صفات استفاده نمود.
مقالات پژوهشی
میوه کاری
سارا سیاه منصور؛ عبداله احتشام نیا؛ عبدالحسین رضایی نژاد
چکیده
امروزه به دلیل تغییرات آب و هوا و کاهش بارندگی، تولید محصولات کشاورزی در بسیاری از مناطق، بخصوص مناطق خشک و نیمه خشک با مشکل مواجه شده است. از طرفی، استفاده از مواد تعدیل کننده تنش، یک راهکار بهینه و کم هزینه بوده و شناخت ویژگیهای گیاه در این شرایط، منجر به اتخاذ شیوه‌های مدیریت تولید مناسب خواهد شد. به همین منظور، آزمایشی به صورت ...
بیشتر
امروزه به دلیل تغییرات آب و هوا و کاهش بارندگی، تولید محصولات کشاورزی در بسیاری از مناطق، بخصوص مناطق خشک و نیمه خشک با مشکل مواجه شده است. از طرفی، استفاده از مواد تعدیل کننده تنش، یک راهکار بهینه و کم هزینه بوده و شناخت ویژگیهای گیاه در این شرایط، منجر به اتخاذ شیوه‌های مدیریت تولید مناسب خواهد شد. به همین منظور، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با دو فاکتور تنش کم آبی (سه سطح 95، 85 و 75 درصد ظرفیت زراعی) و محلولپاشی سالیسیلیک اسید ( چهار سطح صفر، 5/0، 1 و 2 میلیمولار) در سال 1397 درگلخانه تحقیقاتی دانشگاه لرستان انجام شد. نتایج نشان داد که اثر تنش کم آبی و تیمار سالیسیلیک اسید بر صفات اندازهگیری شده شامل رنگیزه‌های فتوسنتزی، کلروفیل فلورسانس، وزن تر و خشک میوه، تعداد میوه، میزان ویتامین ث، پرولین، قند محلول، وزن تر و خشک برگ، سطح برگ، ارتفاع بوته و حجم ریشه معنیدار شد. محلولپاشی سالیسیلیک اسید با غلظت 2 میلیمولار در تنش کم آبی 75 درصد ظرفیت زراعی، موجب افزایش غلظت رنگدانههای فتوسنتزی شامل کلروفیل a (69/25 درصد)، کلروفیل b (08/14 درصد)، کلروفیل کل (70/6 درصد) و کارتنوئید (26/7 درصد) و افزایش میزان پارامترهای کلروفیل فلورسانس از جمله Fm (2/5 درصد) و Fv (92/1 درصد) نسبت به شاهد شد و در غلظت 1 میلیمولار بر صفات کمی و کیفی میوه از جمله تعداد میوه (67/2 درصد)، وزن تر میوه (61/10 درصد) و وزن خشک میوه (6/0 درصد)، نتایج مطلوب‌تری را نسبت به شاهد داشت. همچنین، در شرایط تنش 75 درصد ظرفیت زراعی، کاربرد سالیسیلیک اسید 2 میلیمولار موجب کاهش غلظت پرولین (2/31 درصد)، قند محلول (69/11درصد) و آنتوسیانین برگ (93/4 درصد) نسبت به شاهد شد. بنابراین طبق نتایج به دست آمده، میتوان از سطوح آبیاری 85 و 95 درصد ظرفیت زراعی، جهت پرورش گیاه عروسک پشت پرده و غلظت 2 میلیمولار سالیسیلیک اسید به عنوان یک تعدیل کننده طبیعی برای کاهش اثرات تنش کم آبی استفاده کرد.
مقالات پژوهشی
گیاهان دارویی
زهرا ایزدی؛ عباس بیابانی؛ حسین صبوری؛ بابک بحرینی نژاد؛ عبدلطیف قلی زاده
چکیده
گیاه تاتوره (Datura stramonium L.) به لحاظ دارا بودن ترکیبات آلکالوئیدی جایگاه ویژهای در صنایع دارویی دارد. ترکیبات فیتوشیمیایی مهم موجود در تاتوره بهویژه آسکوپولامین و هیوسیامین آن را برای صنایع داروسازی مورد توجه قرار داده است. بهمنظور بررسی سه سطح تراکم کاشت (6، 10 و 14 بوته در متر مربع) در دو تاریخ (کاشت پاییزه و بهاره) بر رنگدانههای ...
بیشتر
گیاه تاتوره (Datura stramonium L.) به لحاظ دارا بودن ترکیبات آلکالوئیدی جایگاه ویژهای در صنایع دارویی دارد. ترکیبات فیتوشیمیایی مهم موجود در تاتوره بهویژه آسکوپولامین و هیوسیامین آن را برای صنایع داروسازی مورد توجه قرار داده است. بهمنظور بررسی سه سطح تراکم کاشت (6، 10 و 14 بوته در متر مربع) در دو تاریخ (کاشت پاییزه و بهاره) بر رنگدانههای فتوسنتزی، آلکالوئیدها و عملکرد دانه تاتوره، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط مزرعه‌ای طی سالهای زراعی 1397 و 1398 در ایستگاه تحقیقاتی شهید فزوه، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان به اجرا درآمد. بر اساس نتایج بدست آمده تاریخ کاشت بر میزان آسکوپولامین و هیوسیامین تاتوره و عملکرد دانه اثر معنیداری در سطح یک درصد داشت اما بر رنگدانههای فتوسنتزی شامل کلروفیل a و b اثر معنیداری نداشت. همچنین تاریخ کاشت بهاره نیز سبب کاهش صفات مورد بررسی گردید. در واقع تراکم 6 بوته در متر مربع سبب افزایش عملکرد دانه و مقدار هیوسیامین و آسکوپولامین گردید، این در حالی است که، بیشترین مقدار کاروتنوئیدها 462/0 میلیگرم بر گرم وزن تازه برگ در تیمار 14 بوته در متر مربع مشاهده گردید. در تراکمهای 6 و 10 بوته در متر مربع مقدار رنگدانههای فتوسنتزی شامل کلروفیل a و کلروفیل b افزایش یافت. همچنین تراکم بوته در تمامی صفات فوق اثر معنیداری داشت، بطوری‌که بیشترین مقدار آسکوپولامین در تیمار 6 بوته در متر مربع (71/3 میلیگرم بر گرم وزن دانه) بدست آمد. در تاریخ کاشت پاییزه عملکرد دانه در تیمار تراکم 6 بوته با 72/1174 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. بر اساس نتایج بدست آمده تراکم 6 بوته در هکتار در تاریخ کاشت پاییزه سبب بهبود عملکرد دانه و افزایش هیوسیامین و آلکالوئید گردید.
مقالات پژوهشی
میوه کاری
لیلا جعفری بورکی؛ بیژن کاووسی؛ حمید زارع
چکیده
انگور یکی از مهمترین محصولات باغی در استان فارس بوده که به صورت دیم و آبی تحت کشت میباشد. شواهد نشان میدهد که در سالهای اخیر تغییر اقلیم و گرم شدن جهانی موجب اثرات منفی بر برخی ویژگیهای فنولوژی، کمیت و کیفیت محصول شده است. یکی از راهکارهای کاهش خسارت تغییر اقلیم همچون آفتابسوختگی برگ و میوه، استفاده از پوشش سایبان میباشد. ...
بیشتر
انگور یکی از مهمترین محصولات باغی در استان فارس بوده که به صورت دیم و آبی تحت کشت میباشد. شواهد نشان میدهد که در سالهای اخیر تغییر اقلیم و گرم شدن جهانی موجب اثرات منفی بر برخی ویژگیهای فنولوژی، کمیت و کیفیت محصول شده است. یکی از راهکارهای کاهش خسارت تغییر اقلیم همچون آفتابسوختگی برگ و میوه، استفاده از پوشش سایبان میباشد. در این راستا، پژوهش حاضر به منظور بررسی اثر نوع رنگ (سبز، قرمز و سفید) و درصد سایهدهی سایبان (30 و 50 درصد) بر برخی ویژگیهای انگور رقم ’ریشبابا‘، به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در یکی از تاکستان‌های شهرستان کوار در سال 1398 اجرا گردید. نتایج نشان داد که پوشش رنگ سبز با سایهدهی 50درصد بیشترین رشد رویشی را از نظر طول شاخه (87/20 سانتیمتر)، فاصله میانگره (80/3 سانتیمتر) و سطح برگ (33/188 سانتیمتر مربع) داشته و کمترین میزان طول شاخه (42 و 25/48 سانتیمتر مربع)، فاصله میانگره (97/2 و 58/2 سانتیمتر مربع) و سطح برگ (07/133 و 68/139 سانتیمتر مربع) به ترتیب مربوط به تیمار شاهد و سایبان رنگ سفید بود. سایبان با رنگ قرمز بیشترین تعداد گره (77/22) و با سایهدهی 50 درصد بیشترین میزان کلروفیل کل (47/30 میلیگرم به گرم وزن تر)، وزن خوشه (67/691 گرم) و ویتامین ث (10/4 میلیگرم در 100 میلی‌لیتر آب میوه) را نشان داد. رنگ سفید سایبان باعث بیشترین میزان دمای برگ (17/29 درجه سانتیگراد) و شدت نور (67/583 وات بر متر مربع) گردید. در مجموع سایهدهی باعث کاهش دمای برگ انگور گردید و افزایش درصد سایه بر میزان شدت نور اثر کاهشی داشت. رنگ سفید سایبان نسبت به سایر رنگ‌ها بر شاخص طعم اثر افزایشی و رنگ سبز اثر کاهشی داشت. تاک‌های بدون پوشش (شاهد) دارای بیشترین میزان مواد جامد محلول بودند، درصورتی که سایبان رنگ سبز با سایهدهی 50 درصد دارای کمترین میزان مواد جامد محلول بود. بر اساس نتایج این پژوهش سایبان رنگ قرمز در کمیت و کیفیت انگور ’ریشبابا‘ نقش افزایشی داشت، سایبان رنگ سبز موجب رشد رویشی گردید و افزایش رشد رویشی با درصد سایه اثر مستقیم داشت. با هدف کاهش تنشهای محیطی به همراه افزایش کیفیت محصول انگور ’ریشبابا‘ پوشش رنگ قرمز با سایهدهی 50 درصد پیشنهاد میگردد.
مقالات پژوهشی
سبزیکاری
نجمه زینلی پور؛ فاطمه عاقبتی
چکیده
کمبود آب از تنشهای مهم غیرزیستی است که رشد گیاه و تولید محصول را تحت تأثیر قرار میدهد. این پژوهش جهت بررسی اثر تیمار گابا (گاما آمینو بوتیریک اسید) در غلظت‌های مختلف بر عملکرد رویشی و برخی خصوصیات فیزیولوژیکی سبزی دارویی خرفه به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی و در سه تکرار در گلخانه سبزیکاری دانشکده کشاورزی دانشگاه ...
بیشتر
کمبود آب از تنشهای مهم غیرزیستی است که رشد گیاه و تولید محصول را تحت تأثیر قرار میدهد. این پژوهش جهت بررسی اثر تیمار گابا (گاما آمینو بوتیریک اسید) در غلظت‌های مختلف بر عملکرد رویشی و برخی خصوصیات فیزیولوژیکی سبزی دارویی خرفه به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی و در سه تکرار در گلخانه سبزیکاری دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید باهنر کرمان انجام شد. تیمارهای استفاده شده در این آزمایش شامل؛ فواصل آبیاری هر 7 روز (شاهد)، هر 14 روز (تنش متوسط) و هر 21 روز یکبار (تنش شدید) در کرت‌های اصلی و محلولپاشی با گابا در سه سطح صفر، 20 و 40 میلیمولار در کرت‌های فرعی بودند. پارامترهایی از جمله؛ ارتفاع بوته، عملکرد رویشی، درصد رطوبت نسبی برگ، میزان پرولین، قندهای محلول، مالون‌دی‌آلدئید، فعالیت آنزیم‌های سوپراکسید دیسموتاز و کاتالاز اندازهگیری شدند. نتایج نشان داد که تیمار 40 میلیمولار گابا و در تنش با دور آبیاری هر 21 روز یکبار موجب حفظ بهتر میزان عملکرد رویشی حدود (19 درصد)، ارتفاع بوته (34 درصد)، رطوبت نسبی برگ (14 درصد)، پرولین برگ (11 درصد) و قندهای محلول (45 درصد) در مقایسه با گیاهان شاهد که گابا دریافت نکرده بودند، شد. همچنین هر دو غلظت کاربردی گابا فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان را در مقایسه با شاهد در همه سطوح آبیاری به کار رفته ارتقاء بخشیدند. بنابراین کاربرد ترکیب زیستی گاما آمینو بوتیریک اسید (گابا) سبب تعدیل اثرات مخرب تنش کم آبی بر سبزی خرفه شده است. در نهایت استفاده از گابای40 میلیمولار برای افزایش و حفظ بهتر پارامترهای کمی و کیفی خرفه و ایجاد مقاومت به تنش کم آبی در این گیاه توصیه میشود.
مقالات پژوهشی
گیاهان دارویی
خدیجه احمدی؛ حشمت امیدی؛ مجید امینی؛ الیاس سلطانی
چکیده
کرفس کوهی (Kelussia odoratissma Mozaff) گونه بومی ایران است که از گونههای کمیاب و در معرض انقراض محسوب میشود. به‌صورت خودرو در زیست اقلیمهای سرد و کوهستانی رشد میکند و در طب سنتی برای درمان بیماریهای مختلف مانند بیماریهای قلبی-عروقی، درمان زخم معده، تنفسی و التهاب روده کاربرد دارد. هدف از این مطالعه بررسی اثر ترکیبی دما، آبشویی ...
بیشتر
کرفس کوهی (Kelussia odoratissma Mozaff) گونه بومی ایران است که از گونههای کمیاب و در معرض انقراض محسوب میشود. به‌صورت خودرو در زیست اقلیمهای سرد و کوهستانی رشد میکند و در طب سنتی برای درمان بیماریهای مختلف مانند بیماریهای قلبی-عروقی، درمان زخم معده، تنفسی و التهاب روده کاربرد دارد. هدف از این مطالعه بررسی اثر ترکیبی دما، آبشویی و پیش تیمار بر روی جوانهزنی بذر گیاه دارویی کرفس کوهی است. فاکتورهای این مطالعه دما (1، 5، 10 و 15 درجه سانتیگراد)، آبشویی (24، 48 و 72 ساعت) و غلظت‌های مختلف پیشتیمار جیبرلین (صفر، 250 و 500 پیپیام) بودند. نتایج نشان داد که دمای جوانهزنی بهینه یک درجه سانتیگراد بود و نزدیک به 54 درصد بذرها بدون استفاده از هیچ گونه پیش تیماری در این دما قادر به جوانهزدن هستند. با این وجود، پیش تیمار بذرها با جیبرلین 250 پیپیام و آبشویی به مدت 72 ساعت، درصد جوانهزنی را در دمای یک درجهی سانتیگراد به 65 درصد افزایش داد. همچنین نتایج مقایسه میانگین نشان داد که پیشتیمار جیبرلین 250 پیپیام طول گیاهچه و پیشتیمار جیبرلین 500 پیپیام وزن تر و خشک گیاهچه را در سه سطح آبشویی در دمای 10 درجه سانتیگراد بهبود بخشید. بیشترین محتوای کلروفیل و کارتنوئید گیاهچه در ترکیب تیماری آبشویی 24 ساعت، دمای پنج درجه سانتیگراد و اعمال پیشتیمار جیبرلین 500 پیپیام مشاهده شد. برای کاهش زمان جوانهزنی بذور کرفس کوهی اعمال دمای مناسب جوانهزنی همراه با آبشویی و غلظت پایین پیشتیمار جیبرلین میتواند بهترین شرایط را برای بالاترین درصد جوانهزنی بذور فراهم کند. این مطالعه میتواند راهنمای اساسی برای برنامههای کشت و حفاظت از گیاه دارویی کرفس کوهی، گیاه بومی و در معرض انقراض ایران باشد.
مقالات پژوهشی
میوه کاری
علیرضا بنیان پور؛ بابک جمالی
چکیده
این پژوهش به منظور بررسی ویژگیهای شیمیایی میوه انار در شرایط آب و هوایی استان فارس روی درختان شش ساله شش رقم انار شامل ارقام ’ملس یوسفخانی‘، ’بجستانی‘، ’خزر بردسکن‘، ’ملس دانه سیاه‘، ’رباب نیریز‘ و ’زرد انار ارسنجان‘ انجام گردید. درختان در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار کشت ...
بیشتر
این پژوهش به منظور بررسی ویژگیهای شیمیایی میوه انار در شرایط آب و هوایی استان فارس روی درختان شش ساله شش رقم انار شامل ارقام ’ملس یوسفخانی‘، ’بجستانی‘، ’خزر بردسکن‘، ’ملس دانه سیاه‘، ’رباب نیریز‘ و ’زرد انار ارسنجان‘ انجام گردید. درختان در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار کشت شدند و میوههای این ارقام در طی سالهای 1397 و 1398 برداشت شدند و هر سال بطور جداگانه ویژگیهای کمی، کیفی و بیوشیمیایی آنها مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. ویژگیهای مورد بررسی شامل خصوصیات فیزیکی و بیوشیمیایی آب میوه و همچنین ترکیب پلی فنولیک آب میوهها بود که با استفاده از آنالیز HPLC مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که از نظر ویژگیهای کمی و کیفی میوه و میزان ترکیبات پلی‌فنولیک آب میوه، اختلاف معنیداری در ارقام انار مورد مطالعه وجود دارد. رقم ’ملس دانهسیاه‘ دارای بیشترین وزن (332 گرم) و قطر میوه (8 سانتیمتر) بود. این رقم از لحاظ ویژگیهای بیوشمیایی میوه مانند میزان TSS(7/15 درجه بریکس)، مقدار آنتوسیانین (98/28 میلیگرم در 100 میلی‌لیتر)، مقدار فنول کل (3/514 میلیگرم در 100 میلی‌لیتر)، میزان ویتامین ث (23/9 میلیگرم در 100 میلی‌لیتر) و فعالیت آنتی اکسیدانی (2/52 درصد) نیز از سایر ارقام بهتر بود. رقم ’رباب‘ نیز از لحاظ دارا بودن میزان پلی فنولها مانند اسید گالیک (1/163 میلیگرم در لیتر)، کاتچین (2/264 میلیگرم در لیتر)، اسید کافئیک (1/265 میلیگرم در لیتر)، اسید کلروژنیک (40/74 میلیگرم در لیتر)، وانیلین (21/18 میلیگرم در لیتر)، اسید ترانس فرولیک ( 20/18 میلیگرم در لیتر) و اسید الاژیک (05/43 میلیگرم در لیتر) نسبت به سایر ارقام مورد مطالعه برتر بود. با توجه به موارد فوق از بین ارقام مورد مطالعه رقم ’ملس دانه سیاه‘ با توجه به خصوصیات مناسب کمی و کیفی میوه به عنوان یک رقم مناسب جهت این منطقه معرفی میگردد.
مقالات پژوهشی
گیاهان دارویی
مهتاب صالحی؛ رمضان کلوندی
چکیده
جنس Phlomis از تیرۀ Lamiaceae حدود 113 گونه را در جهان شامل میشود. براساس آخرین گزارش، جنس Phlomis دارای 20 گونه و 3 هیبرید در ایران است که 9 گونۀ آن، انحصاری ایران هستند. گیاه Phlomis olivieri Benth. از گونههای بومی ایران است. گونههای مختلف Phlomis در طب سنتی، برای درمان برخی بیماریها ازجمله زخم معده، دیابت و التهاب مورد استفاده قرار گرفته است. این پژوهش، ...
بیشتر
جنس Phlomis از تیرۀ Lamiaceae حدود 113 گونه را در جهان شامل میشود. براساس آخرین گزارش، جنس Phlomis دارای 20 گونه و 3 هیبرید در ایران است که 9 گونۀ آن، انحصاری ایران هستند. گیاه Phlomis olivieri Benth. از گونههای بومی ایران است. گونههای مختلف Phlomis در طب سنتی، برای درمان برخی بیماریها ازجمله زخم معده، دیابت و التهاب مورد استفاده قرار گرفته است. این پژوهش، به منظور ارزیابی تنوع مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی 11 جمعیت گیاه گوشبره، در سال 1400 در مناطق مختلف استان همدان به اجرا درآمد. براساس نتایج به دست آمده، بیشترین وزن تر و وزن خشک سرشاخه گلدار (96/6 و 48/3 گرم) و همچنین بیشترین وزن تر و وزن خشک گیاه (به ترتیب 77/11 و 86/5 گرم) به جمعیت کوهانی تعلق داشت. بلندترین طول گلآذین (2/24 سانتیمتر) مربوط به جمعیت جوزان و کوتاهترین طول گلآذین (9/8 سانتیمتر) مربوط به جمعیت گاماسیاب بود. بیشترین قطر ساقه (45/4 میلیمتر) در جمعیت گرین مشاهده شد. بیشترین ارتفاع گیاه (4/49 سانتیمتر) مربوط به جمعیت راهدارخانه بود که با جمعیت گرین، تفاوت معنیداری نداشت (p<0.05) و کمترینِ آن، مربوط به جمعیت گرمک (31 سانتیمتر) بود که با جمعیت گاماسیاب (50/33 سانتیمتر) اختلاف معنیداری نداشت. همچنین، 31 ترکیب در اسانس شناسایی شد که کاریوفیلن، ژرماکرن دی، و ای ـ بتا ـ فارنسن، بیشترین درصد اجزای تشکیلدهنده اسانس را به خود اختصاص دادند. در این مطالعه، بیشترین اسانس (04/0 درصد) از منطقه کوهانی به دست آمد که در بین جمعیتهای مورد مطالعه، دارای کمترین ارتفاع از سطح دریا بود. بنابراین به نظر میرسد که عوامل محیطی نیز همانند عوامل ژنتیکی، در ایجاد تنوع در خصوصیات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی این گیاه مؤثر بودهاند.
