گیاهان دارویی
علیرضا مشرفی عراقی؛ سید حسین نعمتی؛ محمود شور؛ مجید عزیزی؛ نسرین مشتاقی
چکیده
گیاه پونه وحشی با نام علمی L. longifolia Mentha یکی از گونه‌های جنس نعناع است که در کشور ایران رویش طبیعی دارد. در این پژوهش پس از تهیه 20 ژنوتیپ مختلف از سراسر ایران، کشت آن‌ها جهت ارزیابی صفات ریختشناسی، زراعی و استخراج اسانس انجام شد. مشخصات جغرافیایی و اقلیمی مربوط به هر رویشگاه تعیین گردید و آمار هواشناسی و خاکشناسی جهت ارزیابی ...
بیشتر
گیاه پونه وحشی با نام علمی L. longifolia Mentha یکی از گونه‌های جنس نعناع است که در کشور ایران رویش طبیعی دارد. در این پژوهش پس از تهیه 20 ژنوتیپ مختلف از سراسر ایران، کشت آن‌ها جهت ارزیابی صفات ریختشناسی، زراعی و استخراج اسانس انجام شد. مشخصات جغرافیایی و اقلیمی مربوط به هر رویشگاه تعیین گردید و آمار هواشناسی و خاکشناسی جهت ارزیابی فراهم گردید. خصوصیات رویشی و زایشی هر ژنوتیپ به‌علاوه میزان و عملکرد اسانس گونه مورد مطالعه در هر ژنوتیپ مورد بررسی قرار گرفت. بررسی کلی نتایج نشان داد که در بین ژنوتیپ‌ها تنوع معنی‌داری (01/0≥P) از لحاظ صفات ریختشناسی، زراعی و میزان اسانس وجود دارد. نتایج بدست آمده از همبستگی بین صفات ارزیابی شده و میزان اسانس نشان داد که اندام‌های رویشی گیاه در راندمان اسانس تأثیر بیشتری نسبت به اندام زایشی داشته‌اند. تجزیه خوشه‌ای صفات مورد بررسی، ژنوتیپ‌های مورد مطالعه را در دو گروه مجزا قرار داد. تفاوت این دو گروه در جدا شدن از هم را میتوان به صفات مرتبط با عملکرد و شرایط اقلیمی مختلف در رویشگاه بومی این ژنوتیپ‌ها و عوامل ژنتیکی نسبت داد. در نهایت ژنوتیپ استان‌های هرمزگان، خوزستان، کرمان، آذربایجان غربی و قزوین به‌دلیل داشتن خصوصیات رویشی و زراعی بهتر و بازده بالای تولید اسانس نسبت به ژنوتیپ‌های دیگر می‌توانند در برنامه‌های به‌نژادی و اهلی‌سازی یا جهت کشت و تولید مورد توجه قرار گیرند.
بیوتکنولوژی و اصلاح درختان و گل های زینتی
فاطمه کیخا آخر؛ عبدالرضا باقری؛ نسرین مشتاقی؛ مسعود فخرفشانی
چکیده
رنگ گل یکی از مهمترین خصوصیات گیاهان زینتی است که نقش ویژه ای را در فروش این نوع گیاهان ایفا میکند. در سالهای اخیر با استفاده از فناوریهای نوین از قبیل مهندسی ژنتیک ارقام جدیدی وارد بازار شده است که یکی از موثرترین روش‌های آن، کاهش مقدار رنگدانه‌های داخلی گل بوسیله ممانعت از فعالیت آنزیم‌های ضروری مورد نیاز برای بیوسنتز ...
بیشتر
رنگ گل یکی از مهمترین خصوصیات گیاهان زینتی است که نقش ویژه ای را در فروش این نوع گیاهان ایفا میکند. در سالهای اخیر با استفاده از فناوریهای نوین از قبیل مهندسی ژنتیک ارقام جدیدی وارد بازار شده است که یکی از موثرترین روش‌های آن، کاهش مقدار رنگدانه‌های داخلی گل بوسیله ممانعت از فعالیت آنزیم‌های ضروری مورد نیاز برای بیوسنتز آن‌ها می‌باشد. روش RNAi یک فناوری نوین خاموشی ژن است که امکان بررسی ژنهای دخیل در تولید رنگ گل را فراهم کرده است. در این پژوهش، با استفاده از این فناوری نوین، نقش ژن چالکون ایزومراز (chi) به عنوان یکی از ژنهای کلیدی در مسیر بیوسنتزی آنتوسیانینها مورد بررسی قرار گرفت. در این آزمایش سازه RNAi ژن chi طراحی شد و به اطلسیهای با رنگ گل بنفش و صورتی انتقال یافت. لاین‌های تراریخته، تغییرات متنوعی را در رنگ گل نشان دادند و به گروههای فنوتیپی متفاوتی تقسیم شدند. این تغییرات بیشتر به صورت کاهش مقدار تجمع رنگدانه‌ها و کمرنگ شدن گل‌ها بود. با بررسی بیان ژن chi، کاهش معنی‌دار بیان این ژن نیز مشاهده شد. بطور کلی نتایج این تحقیق نشان داد که خاموشی ژن با استفاده از فناوری RNAi می‌تواند روش مناسبی برای کاهش بیان ژن باشد به طوری که با استفاده از این روش میتوان به نقش ژنهای مختلف در مسیرهای بیوسنتزی ترکیبات از جمله آنتوسیانینها پی برد. علاوه بر این، ژن چالکون ایزومراز به عنوان یکی از ژنهای موثر در مسیر بیوسنتزی آنتوسیانینها در گیاه اطلسی شناخته شد که می‌تواند در تولید رنگ در این گیاه نقش داشته باشد.
مریم زارع حسن آبادی؛ علی گنجعلی؛ مهرداد لاهوتی؛ نسرین مشتاقی
چکیده
ریحان(Ocimum basilicum L.) حاوی مقادیر بالایی از ترکیبات فنلی و ترکیبات فعال زیستی با نقش آنتی‌اکسیدانی است. سیستم کشت ریشه مویین˓ روشی مناسب برای تولید ترکیبات ثانویه دارویی می‌باشد. جهت بررسی توانایی سویه‌های باکتری Agrobacterium rhizogenes در القای ریشه مویین و تولید متابولیتهای ثانویه˓ گیاهچههای ریحان در محیط کشت MS2/1 کشت شدند. پس از 45 روز˓ ...
بیشتر
ریحان(Ocimum basilicum L.) حاوی مقادیر بالایی از ترکیبات فنلی و ترکیبات فعال زیستی با نقش آنتی‌اکسیدانی است. سیستم کشت ریشه مویین˓ روشی مناسب برای تولید ترکیبات ثانویه دارویی می‌باشد. جهت بررسی توانایی سویه‌های باکتری Agrobacterium rhizogenes در القای ریشه مویین و تولید متابولیتهای ثانویه˓ گیاهچههای ریحان در محیط کشت MS2/1 کشت شدند. پس از 45 روز˓ ریزنمونه‌های برگ˓ ساقه و نواحی گره توسط چهار سویه باکتری (ATCC-15834, A4, MSU, R1000) تلقیح شدند و ریشه مویین را در زمان‌های متفاوت القاء کردند. پس از 14 روز˓ریشههای مویین تنها در نواحی گره ظاهر شدند ولی ریزنمونه‌های برگ و ساقه پاسخی به تلقیح نشان ندادند. ریشههای تولید شده به محیط MS مایع منتقل شدند و پس از 60 روز˓ ویژگی‌های رشد و میزان فنل کل بررسی گردید. DNA ژنومی از ریشههای مویین و غیرمویین استخراج و ماهیت القای ریشههای مویین با استفاده از آغازگرهای اختصاصی ژن rol C در واکنش زنجیرهای پلیمراز (PCR) تایید شد. درصد القای ریشه مویین به طور معنی‌داری تحت تاثیر سویه باکتری قرار داشت. بالاترین درصد القای ریشه (1/68 درصد)˓ بیشترین تعداد ریشه مویین در هر ریزنمونه (8/4 عدد) و بیشترین طول ریشه (8/1 سانتی‌متر) به سویه ATCC-15834 تعلق داشت. بالاترین وزن خشک (2/103 میلیگرم) و میزان فنل کل (312 میلیگرم گالیکاسید بر گرم ماده خشک) به همین سویه مربوط بود که افزایش 6/4 برابری نسبت به شاهد غیرمویین داشت. نتایج این مطالعه نشان داد که سویه ATCC-15834 را میتوان به عنوان یک سویه موثر در القا و رشد ریشههای مویین و نیز تولید متابولیت ثانویه در ریحان معرفی کرد.
هدی زارع میرک آباد؛ محمد فارسی؛ سعید ملک زاده شفارودی؛ مهرداد ایرانشاهی؛ عبدالرضا باقری؛ نسرین مشتاقی
چکیده
ایران تنها رویشگاه طبیعی گیاه کما (Ferula ovina) است. ریشههای این گیاه دارای فروتینین، یکی از قوی‌ترین و گران‌قیمت‌ترین فیتواستروژن‌ها، با پتانسیل درمان پوکی استخوان است. با توجه به خواب عمیق بذر کما، عدم امکان تولید فروتینین با روش‌های شیمیایی و نیاز به تخریب منابع طبیعی به دلیل وجود فروتینین در ریشه کما، دستیابی به فروتینین در ...
بیشتر
ایران تنها رویشگاه طبیعی گیاه کما (Ferula ovina) است. ریشههای این گیاه دارای فروتینین، یکی از قوی‌ترین و گران‌قیمت‌ترین فیتواستروژن‌ها، با پتانسیل درمان پوکی استخوان است. با توجه به خواب عمیق بذر کما، عدم امکان تولید فروتینین با روش‌های شیمیایی و نیاز به تخریب منابع طبیعی به دلیل وجود فروتینین در ریشه کما، دستیابی به فروتینین در شرایط آزمایشگاهی ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. لذا پژوهش حاضر با هدف کاهش ریشه‌کنی گیاه در طبیعت و دستیابی به فروتینین در شرایط درون شیشه‌ای انجام شد. به منظور نگهداری گیاه در شرایط درون شیشه‌ای، 24 محیط کشت باززایی غیرمستقیم و 11 محیط کشت ریشه‌زایی با استفاده از طرح کاملاً تصادفی مورد بررسی قرار گرفت و نتایج آزمون TLC نمونه‌های کشت بافتی در جهت دسترسی به فروتینین بدون آسیب رساندن به ذخایر ژرم پلاسم مورد بررسی قرار گرفت. نتایج مقایسه میانگین‌ها با استفاده از آزمون توکی نشان داد، کالوس‌های سبز فشرده بزرگ در محیط کشتMS دارای 5/1 میلیگرم بر لیتر IAA و 1 میلیگرم بر لیتر، شاخه‌های بلند و شاداب در محیط کشت MSبا ترکیب 5/1 میلیگرم بر لیتر IAA و 1 میلیگرم بر لیتر kin MSو ریشه در شرایط درون شیشه‌ای در محیط کشت ½MS با ترکیب 1 میلیگرم بر لیتر IBA با اختلاف معنی‌دار نسبت به با سایر محیط‌های‌کشت، تولید می‌شود. با توجه به نتایج پژوهش حاضر، امکان تولید و نگهداری درون شیشه‌ای گیاه کما از طریق کشت بافت وجود دارد. همچنین با تأیید وجود فروتینین در نمونه‌های کشت بافتی، تولید انبوه این ماده از طریق کشت سوسپانسیون سلولی و با استفاده از بیوراکتور امکان‌پذیر است. نگهداری F. ovina در شرایط درون شیشه‌ای، امکان دستیابی به گیاه کما بدون محدودیت‌های فصل رشد و رویشگاه و در نتیجه دسترسی به فروتینین موجود در ریشه آن با حفظ ذخایر ژرم پلاسم گیاه را فراهم آورد.
صبا نجاتی زاده؛ سعید ملک زاده شفارودی؛ علیرضا آستارایی؛ نسرین مشتاقی
چکیده
با توجه به افزایش روزافزون کاربرد نانومواد در صنایع مختلف بخصوص نانوذرات دی‌اکسید تیتانیوم (TiO2) و افزایش این ماده در خاک و آب و باتوجه به اثرات این مواد بر روی گیاهان به عنوان اولین زنجیره غذایی، بررسی و مطالعه‌ی اثرات آن بسیار حائز اهمیت می‌باشد. نانوذرات دی‌اکسید تیتانیوم به دلیل خاصیت فتوکاتالیستی5 خود دارای توانایی تأثیرگذاری ...
بیشتر
با توجه به افزایش روزافزون کاربرد نانومواد در صنایع مختلف بخصوص نانوذرات دی‌اکسید تیتانیوم (TiO2) و افزایش این ماده در خاک و آب و باتوجه به اثرات این مواد بر روی گیاهان به عنوان اولین زنجیره غذایی، بررسی و مطالعه‌ی اثرات آن بسیار حائز اهمیت می‌باشد. نانوذرات دی‌اکسید تیتانیوم به دلیل خاصیت فتوکاتالیستی5 خود دارای توانایی تأثیرگذاری بر سیستم‌های رشدی گیاهان می‌باشد. تحقیق حاضر با هدف بررسی اثر نانوذرات دی‌اکسید تیتانیوم به همراه کلاتEDTA6 بر غلظت عناصر غذایی نیتروژن، فسفر، پتاسیم، درصد پروتئین و همچنین برخی ویژگی‌های رشدی اسفناج به عنوان گیاه دارویی انجام شد. آزمایش بصورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی شامل سه سطح TiO2 (صفر= T1، 05/0 میلیگرم در لیتر= T2، 1/0 میلیگرم در لیتر= T3) و دو سطح EDTA (صفر= E1 و 130 میلی‌مولار=E2) با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1392 انجام شد و نمونه‌برداری از بافت برگی گیاه یک هفته پس از محلول‌پاشی و قبل از ورود گیاه به فاز زایشی انجام پذیرفت. بر اساس نتایج، تیمارهای T1E2,T2E1,T2E2 موجب افزایش وزن‌تر و خشک اندام‌های هوایی و سطح برگ شدند. همچنین نتایج نشان داد اثرات متقابل بین نانوذرات دی‌اکسید تیتانیوم و EDTA درخصوص درصد نیتروژن، درصد پروتئین و درصد پتاسیم معنی‌دار بود، بطوری‌که بیشترین میانگین‌ها در سطوح T2E2 در مقایسه باT1E2 و T3E2 مشاهده شد که بیانگر تأثیر مثبت EDTA بر کاهش فعالیت سوء نانوذرات دی‌اکسید تیتانیوم در این غلظت از نانوذره می‌باشد. کمترین غلظت نیتروژن و درصد پروتئین گیاه مربوط به تیمارهای T1E2,T3E2,T3E1 بود. لذا با در نظر گرفتن تأثیر مطلوب تیمار 05/0 میلیگرم در لیتر نانوذره دی‌اکسید تیتانیوم به همراه 130 میلی‌مولار EDTA بر روی غلظت نیتروژن، پتاسیم، فسفر، درصد پروتئین و همچنین خصوصیات رشدی اندام هوایی گیاه، کاربرد این تیمار جهت بهبود خصوصیات رشدی گیاه اسفناج توصیه می‌گردد.
احمد نوروزی؛ عبدالرضا باقری؛ نسرین مشتاقی؛ احمد شریفی
چکیده
آنتوریوم گلدانی(Anthuriumscherzerianum)یک گیاهزینتی چند سالهاست که به دلیل مشکلات تکثیر سنتی در این گیاه، از کشت بافت به عنوان روشی مناسب برای تکثیر سریع و حذف بیماری‌های آن نام برده می شود. در این پژوهش اثر تنظیم کننده-های رشد گیاهی و نوع ریزنمونه بر روی باززایی غیرمستقیم A.scherzerianum مورد بررسی قرار گرفت. به منظور القای کالوس در ریزنمونه‌های برگ ...
بیشتر
آنتوریوم گلدانی(Anthuriumscherzerianum)یک گیاهزینتی چند سالهاست که به دلیل مشکلات تکثیر سنتی در این گیاه، از کشت بافت به عنوان روشی مناسب برای تکثیر سریع و حذف بیماری‌های آن نام برده می شود. در این پژوهش اثر تنظیم کننده-های رشد گیاهی و نوع ریزنمونه بر روی باززایی غیرمستقیم A.scherzerianum مورد بررسی قرار گرفت. به منظور القای کالوس در ریزنمونه‌های برگ و دمبرگ آنتوریوم اثر سطوح مختلف تنظیم کننده‌های رشد BA و TDZ (5/0، 1 و 2 میلی گرم بر لیتر) در ترکیب با NAA یا 2,4-D (5/0، 1 و 2 میلی گرم بر لیتر) در محیط کشت پایه MSدر شرایط تاریکی مورد بررسی قرار گرفت.برای القای باززایی در کالوس‌های تولید شده اثر سطوح پایین تر سایتوکنین‌ها و اکسین‌ها در محیط کشت پایه MS بررسی شد. برای ریشه‌زایی گیاهچههای، از محیط کشت1⁄2MS حاوی ترکیبات هورمونی IBA و IAA استفاده شد. نتایج آزمایش‌ها نشان داد که ریزنمونه دمبرگ بیشترین کالوس‌زایی، درصد زنده‌مانی و حجم کالوس را در محیط کشت حاوی 2 میلی گرم در لیتر BAو 5/0 میلی گرم در لیتر 2,4-D تولید کرد. همچنین نتایج آزمایش باززایی نشان داد که در ترکیب هورمونی 75/0 میلی گرم در لیتر BAو 05/0 میلی گرم در لیتر2,4-D بیشترین تعداد شاخساره (9/6)، طول شاخساره (5 سانتی متر) تولید شد. در آزمایش ریشه‌زایی نیز بیشترین درصد ریشه‌زایی (95 درصد)، تعداد ریشه (5/4) و طول ریشه (5/3 سانتی متر) در محیط کشت حاوی 2/0 میلی گرم در لیتر IBAبدست آمد. در نهایت گیاهچههای ریشه دار شده، برای سازگاری با شرایط برون شیشه‌ای در بستر کوکوپیت و پرلیت (2:1) 90 درصد سازگار شدند.
علی خزاعی؛ نسرین مشتاقی؛ سعید ملک زاده شفارودی؛ کمال غوث
چکیده
گیاه عناب (Ziziphus jujuba) یکی از مهم ترین درختان میوه بومی آسیا است که قدمت کشت آن در چین به بیش از سه هزار سال می‌رسد و از لحاظ خواص دارویی و تغذیه ای اهمیت ویژه‌ای دارد. این گونه چند منظوره و مقاوم متعلق به خانواده Rhamnaceaeمی‌باشد که قابلیت رشد در زمین‌های خشک وشور اقلیم کشور ما را دارا می‌باشد. لذا توجه بیشتر به توسعه سطح زیر کشت آن ضمن بالا ...
بیشتر
گیاه عناب (Ziziphus jujuba) یکی از مهم ترین درختان میوه بومی آسیا است که قدمت کشت آن در چین به بیش از سه هزار سال می‌رسد و از لحاظ خواص دارویی و تغذیه ای اهمیت ویژه‌ای دارد. این گونه چند منظوره و مقاوم متعلق به خانواده Rhamnaceaeمی‌باشد که قابلیت رشد در زمین‌های خشک وشور اقلیم کشور ما را دارا می‌باشد. لذا توجه بیشتر به توسعه سطح زیر کشت آن ضمن بالا بردن تولید و ارزش افزوده در حفاظت خاک نیز می‌تواند موثر باشد. با توجه به نرخ پایین جوانه‌زنی بذور و همچنین تولید کم پاجوش، در این بررسی افزایش ظرفیت تکثیر نهال از طریق کشت بافت مدنظر قرار گرفت. در این تحقیق به منظور باززایی مستقیم اکوتیپ کنگانعناب، از جوانه‌های انتهایی به عنوان ریزنمونه، جهت شاخه‌زایی در محیط‌کشت MSغنی شده با سطوح مختلف هورمون BA (mg/l) 5/0، 1، 5/1 و 2در ترکیب بامقادیر مختلفی ((mg/l4/0، 2/0، 1/0و0 از هورمون‌هایIBAیا NAA کشت شدند. نتایج حاصل نشان داد که، محیط کشتMSحاوی ترکیب هورمونی IBA(mg/l2/0)+BA(mg/l1) و NAA(mg/l 4/0) +BA (mg/l1) بیشترین تعداد (25/4 عدد) و طول (87/5 سانتی‌متر) شاخساره را در عناب القا می‌نماید. به منظور ریشه‌زایی گیاهچه های باززایی شده، از محیط کشتMS½ حاوی غلظت های مختلف IBAو IAA(mg/l10، 5، 2، 5/0) استفاده شد. بیشترین میزان القای ریشه (7 عدد) و طول آن (25/5سانتی‌متر)در گیاهچههای عناب با محیط‌کشت MS½ حاویIBA یا IAA (mg/l 2) حاصل شد.
امیرغفار شهریاری؛ عبدالرضا باقری؛ احمد شریفی؛ نسرین مشتاقی
چکیده
چکیده
آلسترومریا به عنوان یکی از گل های مهم شاخه بریده در دنیا عمدتا به روش این ویترو و با استفاده از ریزنمونه ریزوم تکثیر می شود. مشکل اصلی استفاده از این ریزنمونه، آلودگی بالای قارچی و باکتریایی می باشد بطوری که تهیه ریزنمونه استریل را با مشکل مواجه می کند. از این رو در این پژوهش تاثیر ترکیبات ضد عفونی کننده مختلفی چون هیپوکلریت ...
بیشتر
چکیده
آلسترومریا به عنوان یکی از گل های مهم شاخه بریده در دنیا عمدتا به روش این ویترو و با استفاده از ریزنمونه ریزوم تکثیر می شود. مشکل اصلی استفاده از این ریزنمونه، آلودگی بالای قارچی و باکتریایی می باشد بطوری که تهیه ریزنمونه استریل را با مشکل مواجه می کند. از این رو در این پژوهش تاثیر ترکیبات ضد عفونی کننده مختلفی چون هیپوکلریت سدیم، کلرید جیوه، نانو ذرات نقره، آنتی بیوتیک های استرپتومایسین، پنی سیلین، سفوتاکسیم و قارچ کش کاربندازیم بر کنترل آلودگی ریزنمونه های حاصل از ریزوم ارقام کارالیس و بردئوکس مورد بررسی قرار گرفت. ریز نمونه ها پس از ضدعفونی با ترکیبات مختلف در محیط کشت MS حاوی 2 میلی گرم در لیتر بنزیل آدنین (BA) و 2/0 میلی گرم در لیتر نفتالین استیک اسید (NAA) کشت شدند. بعد از سه هفته درصد آلودگی ریزنمونه ها برای تیماری های مختلف اندازه گیری شد. نتایج نشان داد تیمار ریزنمونه ها با استفاده از قارچ کش کاربندازیم به میزان 4/0 درصد و ضد عفونی با استفاده از الکل 70 درصد به مدت یک دقیقه وهیپوکلریت سدیم 3 درصد به مدت 20 دقیقه برای رقم کارالیس و ترکیب ضد عفونی با الکل 70 درصد به مدت یک دقیقه و هیپوکلریت سدیم 3 درصد به مدت20 دقیقه و سپس انتقال به محیط کشت حاوی 200 میلی گرم در لیتر پنی سیلین و استرپتومایسین برای رقم بردئوکس دارای کمترین میزان آلودگی بود. کنترل آلودگی در هر دو رقم بردئوکس وکارالیس تحت تاثیر کاربرد نانو ذرات نقره قرار نگرفت.
واژه های کلیدی: آلسترومریا، هیپوکلریت سدیم، کلرید جیوه، آنتی بیوتیک، کاربندازیم
