بیوتکنولوژی و اصلاح درختان و گل های زینتی
لطافت مرادی؛ سید نجم الدین مرتضوی؛ میترا اعلائی
چکیده
رفع آلودگی بهعنوان یک چالش اساسی در تکنیک کشت سلول، بافت و اندام گیاهی به‌شمار می‌رود. با اینکه روش‌های مختلفی برای این منظور وجود دارد، امّا توسعه روش‌های ضدعفونی مختص هر گونه یک عامل مهم در استقرار و موفقیت سیستم کشت بافت به‌شمار می‌رود. لذا، پژوهش حاضر بهمنظور بررسی تأثیر زمان و غلظت‌های مختلف هیپوکلریت سدیم، قارچکش ...
بیشتر
رفع آلودگی بهعنوان یک چالش اساسی در تکنیک کشت سلول، بافت و اندام گیاهی به‌شمار می‌رود. با اینکه روش‌های مختلفی برای این منظور وجود دارد، امّا توسعه روش‌های ضدعفونی مختص هر گونه یک عامل مهم در استقرار و موفقیت سیستم کشت بافت به‌شمار می‌رود. لذا، پژوهش حاضر بهمنظور بررسی تأثیر زمان و غلظت‌های مختلف هیپوکلریت سدیم، قارچکش کاربندازیم و کلرید جیوه در مهار آلودگی پیازهای لاله واژگون (Fritillaria spp.) در محیط کشت بافت بهصورت طرح کاملاً تصادفی در آزمایشگاه بیوتکنولوژی دانشگاه زنجان اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل قارچکش 0/1 درصد در زمان‌های مختلف (صفر، 30،25، 35 و 40 دقیقه)، پنج سطح هیپوکلریت سدیم (صفر ، 1، 1/5، 2، 2/5 و 3 درصد) در زمان‌های مختلف (صفر ، 7، 9، 10، 12 و 15 دقیقه)، الکل 70 درصد با زمان (صفر ، 60 و 90 ثانیه) و کلرید جیوه (صفر ، 0/1 و 0/2 درصد) بود. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که با وجود اینکه کمترین درصد آلودگی در زمان 40 دقیقه قارچکش کاربندازیم، الکل 70 درصد در زمان 90 ثانیه، غلظت 3 درصد و زمان 15 دقیقه هیپوکلریت سدیم و غلظت 0/2 درصد کلرید جیوه حاصل شد، امّا میزان زندهمانی ریزنمونه‌ها به کمترین میزان کاهش یافت و باعث قهوه‌ای شدن ریزنمونه‌ها شد. طبق نتایج حاصل، بهترین تیمار با رفع آلودگی 80 درصد و درصد زندهمانی بالا، زمان 30 دقیقه قارچکش، زمان 60 ثانیه الکل 70 درصد، هیپوکلریت سدیم 2 و 2/5 درصد بهترتیب به‌مدت 12 و 10 دقیقه و کلرید جیوه 0/1 درصد به‌مدت هفت دقیقه بود. لذا استفاده از تیمارهای ذکر شده در شرایط کشت درون شیشه‌ای، جهت کاهش آلودگی و ریزازدیادی پیازهای گیاه لاله واژگون پیشنهاد می‌گردد.
بیوتکنولوژی و اصلاح درختان و گل های زینتی
فاطمه بیدرنامنی؛ سید نجم الدین مرتضوی؛ یعثوب شیری
چکیده
ارکیده فالانوپسیس یکی از گونههای زیبا و تجاری از خانواده ارکیده بوده و تحقیقات در زمینه خواص دارویی آن اندک است. این تحقیق با هدف ارزیابی همبستگی کانونی صفات ریختشناسی و فیتوشیمیایی پنج رقم ارکیده فالانوپسیس شامل ‘Dubrovnik’، ‘Memphis’، ‘Andorra’، ‘Bucharest’ و ‘Nottingham’ انجام شد. اندامهای برگ و ریشه حاصل از کشت ...
بیشتر
ارکیده فالانوپسیس یکی از گونههای زیبا و تجاری از خانواده ارکیده بوده و تحقیقات در زمینه خواص دارویی آن اندک است. این تحقیق با هدف ارزیابی همبستگی کانونی صفات ریختشناسی و فیتوشیمیایی پنج رقم ارکیده فالانوپسیس شامل ‘Dubrovnik’، ‘Memphis’، ‘Andorra’، ‘Bucharest’ و ‘Nottingham’ انجام شد. اندامهای برگ و ریشه حاصل از کشت بافت بذر 5 رقم ارکیده در محیط کشت Chen در پژوهشکده کشاورزی دانشگاه زابل در سال 1399 برداشت شد. فاکتورهای تعداد ریشه، طول ریشه، تعداد برگ و طول برگ اندازهگیری شد. پس از تهیه عصاره اتانولی برگ و ریشه میزان فنول کل، فلاونوئید کل و فعالیت آنتی اکسیدانی و در نهایت همبستگی کانونی بین صفات مورفولوژی و فیتوشیمیایی محاسبه شد. نتایج نشان داد که دو متغیر کانونی اول معنیدار میباشد و متغیر سوم معنیدار نشد. اولین متغیر کانونی دارای بیشترین مقدار ویژه 83/65 است و متغیر دوم و سوم کانونی به ترتیب دارای 59/4 و 10/0 مقادیر ویژه است. با توجه به نتایج این تحقیق، متغیر کانونی اول با بالاترین مقادیر ویژه، مربع همبستگی کانونی و بیشترین درصد تجمعی باید در تمام صفات ریختشناسی و فیتوشیمیایی مورد بررسی قرار گیرد. متغیرهای کانونی معنیدار در صفات ریخت شناسی، 94 درصد از واریانس کل متغیرهای فیزیولوژیک را برازش میکند. در حالی که متغیرهای کانونی معنیدار در صفات فیتوشیمیایی 100 درصد از واریانس صفات فیتوشیمیایی را برازش میکند. با توجه به نتایج به دست آمده و درصد بالای برازش در صفات فیتوشیمیایی میتوان نتیجه گرفت صفات فیتوشیمیایی میتوانند با دقت بیشتری همبستگی بین صفات را بیان کنند. همچنین معنیداری همبستگی کانونی بین دو گروه متغیر، ارتباط بین صفات فیتوشیمیایی و ریختشناسی پنج رقم ارکیده فالانوپسیس را نشان داد. به طورکلی آنالیز نتایج این تحقیق نشان داد ارقام ارکیده دارای ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی بالایی بوده و بالاترین قدرت مهار رادیکالهای آزاد را در همبستگی کانونی داشتهاند، میتوان از آنها به عنوان دارو استفاده کرد.
گیاهان زینتی و فضای سبز
سجاد حیدری؛ سعید ریزی؛ سید نجم الدین مرتضوی؛ علی نیکبخت
چکیده
لیلیوم یکی از زیباترین و مشهورترین گیاهان زینتی پیازی است که به خانواده سوسنیها تعلق دارد. بهمنظور بررسی تأثیر رقم و حذف غنچه بر تکثیر پیاز لیلیوم، آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با دو رقم (’Tiber‘ و ’Donato‘)، سه سطح حذف غنچه (عدم حذف، حذف در مرحله رؤیت غنچه و حذف در مرحله سه سانتیمتری طول غنچه) در ...
بیشتر
لیلیوم یکی از زیباترین و مشهورترین گیاهان زینتی پیازی است که به خانواده سوسنیها تعلق دارد. بهمنظور بررسی تأثیر رقم و حذف غنچه بر تکثیر پیاز لیلیوم، آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با دو رقم (’Tiber‘ و ’Donato‘)، سه سطح حذف غنچه (عدم حذف، حذف در مرحله رؤیت غنچه و حذف در مرحله سه سانتیمتری طول غنچه) در سه تکرار طراحی شد. نتایج نشان داد که رقم و حذف غنچه تمام صفات مورد ارزیابی (به جز قطر ساقه) را بهطور معنیداری تحت تأثیر قرار داد. همچنین، برهمکنش دو تیمار تأثیر معنیداری بر وزن پیاز، تعداد پیازچه، ضریب تکثیر، اندازه پیاز و اندازه فلس داشت. در رقم ’Tiber‘بیشترین وزن پیاز، اندازه پیاز و اندازه فلس با حذف غنچه در مرحله رؤیت حاصل شد که نسبت به تیمار عدم حذف همین رقم بهترتیب 5/93، 0/24 و 9/53 درصد افزایش نشان داد. علاوهبراین، در رقم ’Donato‘، حذف غنچه در مرحله رؤیت غنچه صفات وزن پیاز، اندازه پیاز و اندازه فلس را بهطور معنیداری (بهترتیب 4/89، 8/22 و 5/31 درصد) نسبت به عدم حذف غنچه افزایش داد. علاوهبراین، بیشترین تعداد پیازچه و ضریب تکثیر در رقم ’Donato‘با اعمال تیمار حذف غنچه در مرحله سه سانتیمتری حاصل شد که نسبت به تیمار عدم حذف غنچه در همین رقم، بهترتیب 3/58 و 0/7 درصد افزایش نشان داد. بهطور کلی میتوان نتیجه گرفت که رقم ’Donato‘در اغلب صفات مورد ارزیابی برتری محسوسی نسبت به رقم ’Tiber‘دارد و حذف غنچه در مرحله رؤیت به شرط عدم آسیب به انتهای شاخه، مناسبترین تیمار جهت کشت مجدد، تولید و تکثیر پیاز لیلیوم میباشد.
سید نجم الدین مرتضوی؛ فاطمه خدابندلو؛ محمدحسین عظیمی
چکیده
کلم زینتی گیاهی دو ساله از خانواده کلم ها میباشد. اهمیت این گیاه به خاطر برگ‌های تزئینی و مقاومت آن به سرما در فضای سبز میباشد. به منظور دستیابی به بهترین غلظت کندکننده‌های رشد در جهت بهبود بخشیدن به فاکتورهای کمی و کیفی کلم زینتی در فضای سبز، این پژوهش انجام گردید. این آزمایش به صورت فاکتوریل با دو فاکتور سایکوسل در چهار سطح (0، ...
بیشتر
کلم زینتی گیاهی دو ساله از خانواده کلم ها میباشد. اهمیت این گیاه به خاطر برگ‌های تزئینی و مقاومت آن به سرما در فضای سبز میباشد. به منظور دستیابی به بهترین غلظت کندکننده‌های رشد در جهت بهبود بخشیدن به فاکتورهای کمی و کیفی کلم زینتی در فضای سبز، این پژوهش انجام گردید. این آزمایش به صورت فاکتوریل با دو فاکتور سایکوسل در چهار سطح (0، 50، 100 ، 150 میلی گرم در لیتر) و سالسیلیک اسید با چهار سطح (0، 50، 100، 200 میلی‌گرم در لیتر) بصورت محلولپاشی، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکـرار اجرا شد. در این آزمایش صفاتی مانند ارتفاع گیاه، آنتوسیانین، مقاومت به سرما، تعداد برگ، نشت الکترولیت، محتوای نسبی آب، کلروفیل کل، وزن تر و خشک برگ و وزن تر و خشک ریشه مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که کاربرد سایکوسل و سالسیلیک اسید بصورت مستقل بر ارتفاع گیاه، آنتوسیانین، محتوای نسبی آب، کلروفیل کل، وزن خشک برگ، وزن تر و خشک ریشه در سطح احتمال یک درصد معنیدار شد. اثر متقابل سایکوسل و سالیسیلیک اسید نیز بر ارتفاع گیاه، آنتوسیانین، محتوای نسبی آب، وزن خشک برگ، کلروفیل، وزن تر و خشک ریشه در سطح یک درصد معنیدار و بر سایر صفات اثر معنیداری نداشت. جهت افزایش کیفیت کلم زینتی در فضای سبز مصرف 200 میلی‌گرم در لیتر سالیسلیک اسید و غلظت150 میلی‌گرم در لیتر سایکوسل که بهترین تیمار در این آزمایش بود، توصیه می‌شود.
زیبا محمدی؛ سید نجم الدین مرتضوی
چکیده
آلسترومریا یکی از مهم ترین گل های شاخه بریده می باشد که به کمک برخی مواد می توان ماندگاری آن را افزایش داد. این پژوهش با هدف مطالعه اثر برخی محلول های شیمیایی در پس از برداشت گل های بریدنی آلسترومریا رقم استراتوس به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با دو فاکتور ساکارز ) 0، 5، 10 و 15 گرم در لیتر( و اسید سالیسیلیک )0، 100، 200 و 400 میلی ...
بیشتر
آلسترومریا یکی از مهم ترین گل های شاخه بریده می باشد که به کمک برخی مواد می توان ماندگاری آن را افزایش داد. این پژوهش با هدف مطالعه اثر برخی محلول های شیمیایی در پس از برداشت گل های بریدنی آلسترومریا رقم استراتوس به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با دو فاکتور ساکارز ) 0، 5، 10 و 15 گرم در لیتر( و اسید سالیسیلیک )0، 100، 200 و 400 میلی گرم در لیتر (در سه تکرار اجرا گردید. ماندگاری، محتوای نسبی آب برگ و گلبرگ، نشت الکترولیت برگ و گلبرگ، جذب محلول، محتوای کلروفیل و درصد زردی برگ بررسی شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تأثیر ساکارز فقط بر نشت الکترولیت گلبرگ و میزان کلروفیل معنی دار شد. اثر اسید سالیسیلیک بر تمام صفات به جز نشت الکترولیت گلبرگ در سطح یک درصد معنی دار شد. اثر متقابل ساکارز و اسید سالیسیلیک بر تمام صفات در سطح پنج درصد تأثیر معنی دار داشت. نتایج نشان داد که تیمار 15 گرم در لیتر ساکارز بیشترین میزان کلروفیل a و کمترین نشت الکترولیت گلبرگ را دارا بود. تیمار 400 میلی گرم در لیتر اسید سالیسیلیک بیشترین ماندگاری، محتوای نسبی آب برگ و گلبرگ، کلروفیل، جذب محلول و کمترین نشت الکترولیت برگ و زردی برگ را نسبت به شاهد نشان داد. تیمار 15 گرم در لیتر ساکارز همراه با 400 میلی گرم در لیتر اسید سالیسیلیک بیشترین ماندگاری، جذب محلول و کمترین نشت الکترولیت گلبرگ را نسبت به شاهد دارا بود. بنابراین استفاده از 400 میلی گرم در لیتر اسید سالیسیلیک برای افزایش ماندگاری و کیفیت گل های بریده آلسترومریا توصیه می شود.
سمیه جزقاسمی؛ سید نجم الدین مرتضوی؛ محسن خدادادی
چکیده
گل مریم یکی از گل های با ارزش شاخه بریده و معطر است که در پس از برداشت ماندگاری بسیار کمی دارد. محققان علت نداشتن عمر انباری طولانی در این گل را استرس ناشی از کمبود کربوهیدرات ها و تنفس سریع گل آذین می دانند. در این پژوهش اثر فاکتورهای ساکارز، کلرید کلسیم، سولفات آلومینیوم و برش مجدد انتهای ساقه بر عوامل مؤثر در کاهش ماندگاری گل شاخه ...
بیشتر
گل مریم یکی از گل های با ارزش شاخه بریده و معطر است که در پس از برداشت ماندگاری بسیار کمی دارد. محققان علت نداشتن عمر انباری طولانی در این گل را استرس ناشی از کمبود کربوهیدرات ها و تنفس سریع گل آذین می دانند. در این پژوهش اثر فاکتورهای ساکارز، کلرید کلسیم، سولفات آلومینیوم و برش مجدد انتهای ساقه بر عوامل مؤثر در کاهش ماندگاری گل شاخه بریده مریم رقم مروارید مورد بررسی قرار گرفت. این تحقیق در دو آزمایش جداگانه به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی اجرا شد. در آزمایش اول به تمامی واحدهای آزمایشی 100 پی پی ام سولفات آلومینیوم افزوده شد و تأثیر فاکتور ساکارز و کلرید کلسیم مورد بررسی قرار گرفت. در آزمایش دوم به تمامی تیمارها محلول مناسب حاصل از آزمایش اول (5/3 درصد ساکارز و 200 پی پی ام کلرید کلسیم ) اضافه گردید و تأثیر فاکتورهای سولفات آلومینیوم و برش مجدد انتهای ساقه مورد بررسی قرار گرفت. در طول اجرای آزمایش صفاتی مانند درصد ماندگاری، میزان کلروفیل a، b و کل و درصد محتوای نسبی آب اندازهگیری گردید. نتایج حاصل از آزمایش اول مشخص کرد، تیمار اثر متقابل 5/3 درصد ساکارز و 200 پی پی ام کلرید کلسیم تأثیر معنی داری در حفظ میزان کلروفیل a، b و کل، محتوای نسبی آب داشته و درصد ماندگاری را در مدت زمان 16 روز در حدود 88 درصد حفظ کرده است. نتایج حاصل از آزمایش دوم نشان داد که سومین عامل مهم کاهش ماندگاری گل های شاخه بریده مریم حساسیت بالای این گل به انسداد آوندها می باشد و محلول محافظ حاصل از آزمایش اول همراه با 200 پی پی ام سولفات آلومینیوم و برش مجدد انتهای ساقه با فواصل زمانی 48 ساعت نقش مؤثری در افزایش ماندگاری گل شاخه بریده مریم رقم مروارید داشت. در پایان می توان محلول محافظ حاوی 5/3 درصد ساکارز و 200 پی‌پی ام سولفات آلومینیوم و 200 پی‌پی ام کلرید کلسیم به‌‌همراه برش مجدد انتهای ساقه با فواصل زمانی 48 ساعت را برای رفع مشکلات پس از برداشت و افزایش ماندگاری گل شاخه بریده مریم توصیه نمود.
مرتضی صادقی چروری؛ احمد گلچین؛ سید نجم الدین مرتضوی
چکیده
به منظور بررسی تاثیر محلول پاشی، تراکم بوته و رقم بر صفات کمی و کیفی گل، پیاز و عمر شاخه بریده لیلوم آزمایشی بصورت اسپیلت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کاملا تصادفی در 3 تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه زنجان به اجرا در آمد. فاکتور محلول پاشی که شامل غلظت‌های مختلف کود کامل فستر + نیترات آمونیوم در چهار سطح (شاهد، 2000 ،4000 ، 6000پی پی ام) ...
بیشتر
به منظور بررسی تاثیر محلول پاشی، تراکم بوته و رقم بر صفات کمی و کیفی گل، پیاز و عمر شاخه بریده لیلوم آزمایشی بصورت اسپیلت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کاملا تصادفی در 3 تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه زنجان به اجرا در آمد. فاکتور محلول پاشی که شامل غلظت‌های مختلف کود کامل فستر + نیترات آمونیوم در چهار سطح (شاهد، 2000 ،4000 ، 6000پی پی ام) بود در کرتهای اصلی و تراکم کاشت و رقم هر کدام در دو سطح بصورت فاکتوریل در کرتهای فرعی اعمال گردید. ارقام به کار برده در این آزمایش ارکولانو و کونکا بودند که با دو سطح تراکم (150×20 و30 × 25سانتی متر) کاشته شدند. در پایان دوره رشد گیاه، صفاتی همچون وزن پیاز، ارتفاع گیاه، میزان کلروفیل برگ، تعداد غنچه در بوته، عمر گل شاخه بریده، جذب آب شاخه بریده و همچنین غلظت عناصر پر مصرف و کم مصرف در برگ گیاه اندازه گیری گردید. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اثر محلول پاشی بر ارتفاع گیاه عمر شاخه بریده و میزان نیتروژن، فسفر، پتاسیم و روی برگ معنی دار است. محلول پاشی با غلظت 4000 پی پی ام بیشترین عمر شاخه بریده را ایحاد کرد. اثر رقم بر کلیه صفات اندازه گیری شده بغیر از عمر شاخه بریده ، و میزان فسفر و روی برگ، معنی دار بود و رقم ارکولانو به لحاظ صفات مورد بررسی نسبت به رقم کونکا برتری داشت. اثر تراکم کاشت تنها بر میزان پتاسیم و آهن برگ معنی دار بود و بهترین عملکرد پیاز و گل از تراکم 25×30 سانتی متر بدست آمد. با توجه به نتایج این پژوهش و بمنظور افزایش عملکرد و کیفیت گل شاخه بریده لیلیوم رقم ارکولانو با تراکم کاشت 25×30 سانتی متر و محلول پاشی گیاه با کود کامل فستر + نیترات آمونیوم با غلظت 4000 پی پی ام توصیه می شود.
آزاده شجاع؛ محمود قاسم نژاد؛ سید نجم الدین مرتضوی
چکیده
چکیده
ظرفیت آنتی اکسیدانی و کیفیت میوه ها در طی انبارداری معمولا تغییر می کند. در این پژوهش، تغییرات ظرفیت آنتی اکسیدانی و کیفیت پس از برداشت میوه دو رقم پرتقال گوشت قرمز (خونی) «مورو» و «تاراکو» و پرتقال «تامسون» پس از ۶۰ روز انبارداری در دمای ۷ درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی ۹٠ درصد بررسی گردید. صفاتی چون کاهش وزن میوه، TSS، TA، TSS/TA، ویتامین ...
بیشتر
چکیده
ظرفیت آنتی اکسیدانی و کیفیت میوه ها در طی انبارداری معمولا تغییر می کند. در این پژوهش، تغییرات ظرفیت آنتی اکسیدانی و کیفیت پس از برداشت میوه دو رقم پرتقال گوشت قرمز (خونی) «مورو» و «تاراکو» و پرتقال «تامسون» پس از ۶۰ روز انبارداری در دمای ۷ درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی ۹٠ درصد بررسی گردید. صفاتی چون کاهش وزن میوه، TSS، TA، TSS/TA، ویتامین ث، فنل کل، میزان آنتوسیانین و همچنین ظرفیت آنتی اکسیدانی عصاره با آزمون فعالیت بازدارندگی رادیکال DPPH تعیین گردید. کاهش وزن میوه ارقام خونی بطور معنی داری بیشتر از تامسون بوده و در طی نگهداری به تدریج افزایش یافته است. میزان TSS پرتقال های خونی در طی انبارداری کاهش معنی داری یافت، اما در پرتقال تامسون تقریبا بدون تغییر ماند. بلعکس، کاهش TA در پرتقال «تامسون» بیشتر بوده است. میزان ویتامین ث میوه در ضمن انبارداری اندکی افزایش یافته اما میزان فنل کل تنها در رقم تاراکو افزایش یافته است. نتایج نشان داد که ظرفیت آنتی اکسیدانی میوه مرکبات در طی انبارداری کاهش یافت. رقم مورو با سنتز و تجمع آنتوسیانین در مرحله پس از برداشت بالاترین ظرفیت آنتی اکسیدانی را داشته است. در مجموع، نتایج نشان داد که کیفیت پرتقال در طی نگهداری طولانی مدت در انبار کاسته شد، اما ارقام خونی به دلیل سنتز آنتوسیانین و ترکیبات فنلی کمتر تحت تاثیر انبارداری طولانی مدت قرار گرفت.
واژه های کلیدی: پرتقال خونی، آنتوسیانین، فنل کل، ظرفیت آنتی اکسیدانی، انبارداری
