شاهین جهانگیرزاده خیاوی؛ بهروز گلعین
چکیده
مطالعه تنوع ژنتیکی ژرم‌پلاسم‌های هر گیاهی باعث بهبود برنامه‌ریزی‌های اصلاحی می‌شود. مرکبات نیز به دلیل آنکه یکی از مهمترین محصولات کشاورزی است از این قاعده مستثنا نیستند. بسیاری از لیموهای مناطق جنوبی بر اساس شکل ظاهری و حدس نام‌گذاری شده‌اند که می‌توان با کاربرد نشانگرهای ریختی و مقایسه آنها با ارقام و گونه‌های شناخته‌شده ...
بیشتر
مطالعه تنوع ژنتیکی ژرم‌پلاسم‌های هر گیاهی باعث بهبود برنامه‌ریزی‌های اصلاحی می‌شود. مرکبات نیز به دلیل آنکه یکی از مهمترین محصولات کشاورزی است از این قاعده مستثنا نیستند. بسیاری از لیموهای مناطق جنوبی بر اساس شکل ظاهری و حدس نام‌گذاری شده‌اند که می‌توان با کاربرد نشانگرهای ریختی و مقایسه آنها با ارقام و گونه‌های شناخته‌شده روابط ژنتیکی و شجره‌نامه آنها را مشخص نمود. بررسی حاضر جهت مطالعه تنوع و روابط ژنتیکی ژنوتیپ‌های لیمو توسط نشانگرهای مورفولوژیکی صورت گرفت. چهل و یک صفت کمی و کیفی در 23 ژنوتیپ مختلف لیمو از سه منطقه جغرافیایی و هفت رقم شناخته‌شده مرکبات به‌عنوان شاهد بر اساس توصیف نامه معرفی‌شده برای مرکبات بررسی شد. تجزیه خوشه‌ای توسط نرم‌افزار Ntsys و تجزیه به مؤلفه‌های اصلی توسط نرم‌افزار Past انجام شد. بر اساس ماتریس تشابه محاسبه‌شده دامنه تشابه مابین ژنوتیپ‌ها از 141/0 الی 683/0 با متوسط 388/0 بود که دلالت بر وجود تنوع بالا بین ژنوتیپ‌های موردبررسی دارد. بر اساس نمودار خوشه‌ای حاصل ژنوتیپ‌ها در سطح تشابه 32/0 در چهار گروه قرار گرفتند. در تجزیه کلاستر سلطان مرکبات (Citrus grandis) و بالنگ (C. medica) به همراه پرتقال (C. sinensis) به‌عنوان یکی از اجداد اولیه مرکبات از سایر نمونه‌ها گروه مجزایی تشکیل دادند. گروه چهارم که بزرگ‌ترین گروه تشکیل‌شده بود تمام رقم‌های لیمو شاهد را در بر داشت که نشان از ارتباط آنها با یکدیگر بود. بر اساس آزمون تجزیه به مؤلفه‌های اصلی مشخص گردید که ده مؤلفه اول 52/80 در صد از تغییرات را در برگرفتند. بر اساس آزمون تجزیه به مؤلفه‌های اصلی مشخص می‌گردد تا مؤلفه دهم 26 صفت از 41 صفت مورد بررسی نقش معنی‌داری در ایجاد تفاوت‌ها دارند. به‌طورکلی با توجه به مجموع نتایج مشخص شد ویژگی‌های مورفولوژیکی می‌توانند بین لیموها و دیگر نمونه‌های مرکبات تفاوت قائل شده و آنها را تشخیص دهند.
سپیده تقی‌زاده؛ حسین صادقی؛ مهدی حدادی نژاد
چکیده
نفوذ توده هوای سرد سیبری به مناطق شمالی ایران، هر چند سال یکبار، باعث کاهش شدید دما، بارش سنگین برف و یخ‌زدگی مرکبات می‌شود. بسته به میزان کاهش دما، در برخی از سال‌ها فقط میوهها و در برخی از سال‌ها درختان مرکبات نیز دچار آسیب‌های مهلک شده‌اند. برای کنترل خسارات یخ‌زدگی روش‌های زیادی پیشنهاد شده‌اند، اما محلول‌پاشی با ترکیباتی ...
بیشتر
نفوذ توده هوای سرد سیبری به مناطق شمالی ایران، هر چند سال یکبار، باعث کاهش شدید دما، بارش سنگین برف و یخ‌زدگی مرکبات می‌شود. بسته به میزان کاهش دما، در برخی از سال‌ها فقط میوهها و در برخی از سال‌ها درختان مرکبات نیز دچار آسیب‌های مهلک شده‌اند. برای کنترل خسارات یخ‌زدگی روش‌های زیادی پیشنهاد شده‌اند، اما محلول‌پاشی با ترکیباتی که محافظت فیزیکی درختان را در مقابل یخ‌زدگی ممکن سازند و یا پاشیدن مواد شیمیایی که با تغییر غلظت شیره سلولی موجب کاهش نقطه انجماد مایع درون سلولی شوند، در زمانهای نزدیک به یخبندان مورد توجه بیشتری هستند. این آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در پاییز و زمستان 1396 در سردخانه با دمای کنترل شده انجام شد. نهال‌های گلدانی یک ساله پرتقال تامسون ناول در معرض سه سطح دمایی (5-، 8- و 11- درجه سانتی‌گراد) قرار داده شدند. این نهال‌ها با موم کارنوبا در دو سطح (صفر و 4 درصد) و گلایکول پتاس در دو سطح (صفر و 10 درصد) محلول‌پاشی شدند. کمترین درصد نشت الکترولیت در دمای 5- درجه سانتی‌گراد و بیشترین درصد نشت الکترولیت در دمای 8- درجه سانتی‌گراد مشاهده شد. غلظت پرولین با کاهش دما افزایش یافت اما با کاهش بیشتر دما از 8- درجه سانتی‌گراد دوباره روند کاهشی به خود گرفت. کاربرد موم کارنوبا در دمای 5- درجه سانتی‌گراد سبب کاهش غلظت قندهای کل محلول شده است اما تفاوت معنی‌داری با تیمار شاهد و دمای 11- درجه سانتی‌گراد نداشت. کاربرد توأم کارنوبا + گلایکول پتاس در دمای 5- درجه سانتی‌گراد سبب کاهش غلظت کلروفیل کل شده است که تفاوت معنی‌داری نسبت به شاهد نداشته است. آثار یخ‌زدگی به‌صورت ریزش برگ و خشکیدگی سرشاخه‌ها در دمای 8- درجه سانتی‌گراد قابل مشاهده است. نتایج این آزمایش نشان داد محلول‌پاشی نهال‌ها با موم کارنوبا در غلظت به کار رفته در این آزمایش تا دمای 8- درجه سانتی‌گراد باعث کاهش آسیب تنش سرمایی شده است اما کاربرد گلایکول پتاس باعث افزایش تنش سرمایی شده است.
بهرام عابدی؛ بهنام اسفندیاری
چکیده
مرکبات یکی از مهمترین درختان میوه مناطق نیمه گرمسیری و جز درختان حساس به تنش شوری طبقه‌بندی می‌شود. قارچ‌های آرباسکولار مایکوریزا، با ایجاد یک رابطه همزیستی با ریشه گیاه، باعث دسترسی بهتر عناصر معدنی در گیاهان می‌شوند. در پژوهش حاضر، دو قارچ مایکوریزا (Paraglomus occultum و Glomus mosseae) و چهار سطح شوری (صفر، 50، 100 و 150 میلی مولار کلرید سدیم) در ...
بیشتر
مرکبات یکی از مهمترین درختان میوه مناطق نیمه گرمسیری و جز درختان حساس به تنش شوری طبقه‌بندی می‌شود. قارچ‌های آرباسکولار مایکوریزا، با ایجاد یک رابطه همزیستی با ریشه گیاه، باعث دسترسی بهتر عناصر معدنی در گیاهان می‌شوند. در پژوهش حاضر، دو قارچ مایکوریزا (Paraglomus occultum و Glomus mosseae) و چهار سطح شوری (صفر، 50، 100 و 150 میلی مولار کلرید سدیم) در دانهال‌های فلایینگ دراگون مورد ارزیابی قرار گرفت. پس از تلقیح قارچ ها با ریشه دانهال‌ها، تنش شوری به‌صورت تدریجی جهت جلوگیری از شوک اسمزی به هر کدام از تیمارها اعمال شد. با توجه به نتایج، درصد کلون سازی مایکوریزا، میزان آب نسبی بافت، تعداد برگ، سطح برگ، قطر ساقه، وزن خشک ریشه و شاخساره با افزایش سطوح شوری، کاهش نشان داد. اما در بین تیمارها دانهال‌های تلقیح‌شده با قارچ آرباسکولار مایکوریزا اختلاف معنی‌داری نسبت به تیمار فاقد تلقیح داشتند. قارچ های مایکوریزا بطورمعنی‌داری میزان سدیم کمتر و میزان پتاسیم، کلسیم، نسبت پتاسیم به سدیم و نسبت کلسیم به سدیم بالاتری را در ریشه دانهال‌های تلقیح‌شده داشتند. علاوه بر این مشخص شد که گیاهان تحت شرایط تنش شوری، تیمارهای تلقیحی کاهش غلظت ساکارز در برگ ها و افزایش غلظت فروکتوز و پرولین را به همراه داشتند. در آخر می‌توان اظهار داشت که قارچ‌های همزیست مایکوریزا از طریق تنظیم اسمزی برگ و برقراری تعادل یونی باعث تعدیل اثرات مخرب تنش شوری می‌شوند.
نسترن همتی؛ عظیم قاسم نژاد؛ جواد فتاحی مقدم؛ پونه ابراهیمی
چکیده
متابولیت های موجود در میوه مرکبات دارای خواص آنتی اکسیدانی بوده و کاربرد زیادی در صنایع دارویی، غذایی و آرایشی و بهداشتی دارند. تحقیق حاضر با هدف مقایسة میزان فنل کل، فلاونوئید کل و خصوصیات آنتی اکسیدانی گوشت و پوست میوه مرکبات با بررسی اثر پایه و درخت پیوندی بر این پارامترها در قالب فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا ...
بیشتر
متابولیت های موجود در میوه مرکبات دارای خواص آنتی اکسیدانی بوده و کاربرد زیادی در صنایع دارویی، غذایی و آرایشی و بهداشتی دارند. تحقیق حاضر با هدف مقایسة میزان فنل کل، فلاونوئید کل و خصوصیات آنتی اکسیدانی گوشت و پوست میوه مرکبات با بررسی اثر پایه و درخت پیوندی بر این پارامترها در قالب فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا شد. خواص آنتی اکسیدانی به روش DPPH، مقدار فنل کل به روش فولین‌سیوکالتیو و مقدار فلاونوئید کل به روش آلومینیوم کلراید و با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که سه فاکتور پایه و رقم و بافت اثر معناداری بر روی میزان فنل کل، فلاونوئید کل و خصوصیات آنتی اکسیدانی عصاره بخش های دوگانه میوه مرکبات دارد. بیشترین میزان ترکیبات فنل کل (09/21 میلی گرم در گرم) در پوست رقم مورو روی پایه شل‌محله تولید شده است. فلاونوئید کل تحت تاثیر بافت میوه، رقم و پایه قرار داشت. بیشترین میزان آن در پوست ارقام مورو و مارس بر روی پایه یوزو مشاهده شد. همچنین بیشترین میزان فعالیت آنتی اکسیدانی (51/85 درصد) در پوست میوه پایه بذری سیتروملو مشاهده شد. با این که بین ترکیبات آنتی‌اکسیدانی میوة درخت پیوندی با پایه تفاوت معنی‌داری وجود داشت لیکن عدم مشاهده رابطة مشخصی بین آنها می‌تواند ناشی از وجود تفاوت در ویژگی‌های شیمیایی و فیزیولوژیکی هر میوه (رقم پیوندی یا پایه) باشد.
شاهین شاهسونی؛ مجتبی محمودی؛ شاهرخ قرنجیک؛ صدیقه گران ملک
چکیده
به منظور بررسی تاثیر تواًم مقادیر مختلف کودهای شیمیایی و دامی (گوسفندی) برای رسیدن به ترکیب مناسب کودی مرکبات (رقم تامسون ناول) آزمایشی در سال 1392 به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 9 تیمار و 3 تکرار در یکی از باغ‌های شهرستان ساری به اجرا در آمد. تیمارها شامل سه سطح از کود دامی گوسفندی (صفر، 6 و 12 کیلوگرم به ازای هر درخت) ...
بیشتر
به منظور بررسی تاثیر تواًم مقادیر مختلف کودهای شیمیایی و دامی (گوسفندی) برای رسیدن به ترکیب مناسب کودی مرکبات (رقم تامسون ناول) آزمایشی در سال 1392 به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 9 تیمار و 3 تکرار در یکی از باغ‌های شهرستان ساری به اجرا در آمد. تیمارها شامل سه سطح از کود دامی گوسفندی (صفر، 6 و 12 کیلوگرم به ازای هر درخت) و سه سطح از کودهای شیمیایی ماکرو که شامل سولفات آمونیوم، سوپرفسفات تریپل و سولفات پتاسیم (صفر، 30 و 60 درصد توصیه بر مبنای آزمون خاک) بودند. نتایج نشان داد که بیشترین جذب نیتروژن، فسفر، پتاسیم و همچنین ویتامین C، اسیدیته قابل تیتراسیون میوه، در تیمار کاربرد تلفیقی60 درصد از کودهای شیمیایی و 6 کیلوگرم کود دامی بدست آمد. همچنین بیشترین غلظت کلسیم، منیزیم، آهن، منگنز، روی در آب میوه تامسون با کاربرد30 درصد از کودهای شیمیایی و 12 کیلوگرم کود دامی حاصل شد. حداکثر میزان pH و پتاسیم آب میوه با مصرف60 درصد از کودهای شیمیایی و 12 کیلوگرم کود دامی ایجاد شد. درختان مرکبات (تامسون ناول) به مصرف تلفیقی60 درصد از کودهای شیمیایی (سولفات پتاسیم، 100 کیلوگرم، سولفات آمونیوم، 60 کیلوگرم ، سوپرفسفات، 90 کیلوگرم در هکتار) و 12 کیلو گرم کود دامی (گوسفندی) بیشترین رشد بهاره و تابستانه را داشتند. به نظر می رسد کاربرد توام کودهای دامی و شیمیایی می تواند علاوه بر تامین نیاز مرکبات روش مناسب جهت توسعه کشاورزی پایدار باشد.
محمود قاسم نژاد؛ علی مومن پور؛ علیرضا عبداله پور؛ علیرضا شیخ اشکوری
چکیده
در این پژوهش، اثر دور آبیاری بر خصوصیات رشدی پرتقال تامسون ناول پیوند شده روی سه پایه به‌صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در زمان با سه تکرار در موسسه تحقیقات مرکبات کشور واقع در رامسر، ارزیابی گردید. فاکتورها شامل نوع پایه در سه سطح (پونسیروس (Poncitus trifoliata)، ترویرسیترنج (Citrus sinensis Poncitus trifoliata) و نارنج Citrus aurantium)) و دور ...
بیشتر
در این پژوهش، اثر دور آبیاری بر خصوصیات رشدی پرتقال تامسون ناول پیوند شده روی سه پایه به‌صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در زمان با سه تکرار در موسسه تحقیقات مرکبات کشور واقع در رامسر، ارزیابی گردید. فاکتورها شامل نوع پایه در سه سطح (پونسیروس (Poncitus trifoliata)، ترویرسیترنج (Citrus sinensis Poncitus trifoliata) و نارنج Citrus aurantium)) و دور آبیاری در چهار سطح ( 2، 4، 6 و 8 روز یک بار) و شش زمان نمونه‌برداری با فاصلة هر 16 روز یکبار شامل T1 (22/3/89)، T2(8/4/89)، T3(24/4/89)، T4(9/5/89)، T5(25/5/89) و T6 (10/6/89) بودند. در طی دوره تیمار آبیاری صفات رویشی از قبیل ارتفاع پیوندک، تعداد برگ، قطر پایه و پیوندک، درصد رطوبت برگ و میزان کلروفیل برگ اندازه‌گیری شدند. همچنین پس از اتمام دوره آزمایش، میزان نیتروژن، فسفر و پتاسیم مخلوط خاکی نیز اندازه‌گیری گردیدند. نتایج نشان داد که زمان نمونه برداری، نوع پایه و دور آبیاری بر خصوصیات رشدی مطالعه شده پیوندک و پایه تاثیر می‌گذارد. ارتفاع پیوندک، تعداد برگ، قطر پایه و پیوندک با گذشت زمان افزایش یافتند، به طوری‌که میزان افزایش در تمام صفات تا زمان T3 معنی‌دار بود، ولی از زمان T3 تا T6 میزان افزایش معنی‌دار نبود. تفاوت بین پایه‌های مختلف در جذب عناصر غذایی در فواصل آبیاری کوتاه (دو روز) بیشتر دیده شد. پایه پونسیروس نسبت به دو پایه دیگر از نظر جذب عناصر غذایی در شرایط تنش خشکی کارآتر بود و با افزایش فواصل آبیاری میزان نیتروژن، فسفر و پتاسیم باقی مانده در ترکیب خاکی که پایه‌های پونسیروس در آن قرار داشتند، کمتر بود. در مجموع، پایه‌های استفاده شده در این پژوهش که از پایه‌های رایج مرکبات در شمال ایران هستند، در شرایط تنش خشکی، برتری چندانی از لحاظ صفات رویشی نسبت به یکدیگر نشان ندادند.
کامبیز مشایخی؛ حسین صادقی؛ وحید اکبرپور؛ صادق آتشی؛ سید جواد موسوی زاده؛ ملیحه آبشایی؛ زهره نظری
چکیده
مرکبات دارای مواد غذایی و متابولیت های متعددی شامل انواع قندها، ویتامین C، فلاونوئید و ترکیبات فنلی با ارزش غذایی و آنتی اکسیدانی بالا هستند. عواملی مانند رقم، نوع پایه و نوع اندام در میزان این ترکیبات مؤثرند. از اینرو در تحقیق حاضر میزان ساکارز، گلوکز، قند کل، ویتامین C، فلاونوئید و فنل در گوشت میوه، آلبدو و پوست دو رقم پرتقال پارسون ...
بیشتر
مرکبات دارای مواد غذایی و متابولیت های متعددی شامل انواع قندها، ویتامین C، فلاونوئید و ترکیبات فنلی با ارزش غذایی و آنتی اکسیدانی بالا هستند. عواملی مانند رقم، نوع پایه و نوع اندام در میزان این ترکیبات مؤثرند. از اینرو در تحقیق حاضر میزان ساکارز، گلوکز، قند کل، ویتامین C، فلاونوئید و فنل در گوشت میوه، آلبدو و پوست دو رقم پرتقال پارسون براون و مارس پیوند شده روی پایه های نارنج، سیترنج، کلئوپاترا و رافلمون اندازه‌گیری شد. طبق نتایج به دست آمده، بیشترین میزان ویتامین C در رقم پارسون براون روی پایه سیترنج و کلئوپاترا به دست آمد. بیشترین میزان قند کل در ارقام پارسون براون و مارس روی پایه رافلمون بدست آمد (01/0>P). همچنین بیشترین میزان گلوکز در پرتقال مارس روی پایه رافلمون ثبت شد (01/0>P). در میان پایه ها، رقم پارسون براون بر رافلمون از میزان ساکارز بالاتری برخوردار بود. کمترین مقدار گلوکز و ساکارز نیز در پرتقال پارسون براون روی پایه کلئوپاترا بدست آمد (01/0>P). بر اساس نتایج این تحقیق، بیشترین میزان فنل (84/28 میلی‌گرم در گرم) و فلاونوئید (57/22 میلی‌گرم در گرم) در پوست رقم مارس روی پایه رافلمون به دست آمد. طبق نتایج ضرایب همبستگی، بین میزان فنل با فلاونوئید همبستگی مثبت و معنی‌داری وجود دارد (01/0>P).
یحیی تاجور؛ رضا فتوحی قزوینی؛ یوسف حمیداوغلی؛ رضا حسن ساجدی
چکیده
تولید رادیکال های فعال اکسیژن در اثر تنش دمای پایین از عوامل مؤثر آسیب به گیاه است. به منظور بررسی اثر پایه و دما بر واکنش های آنتی-اکسیدانی درختان جوان نارنگی پیج آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. عامل دما در هفت سطح شامل دمای 9، 6، 3، 0، 3- ، 6- وC ˚ 2 ± 25 (به عنوان شاهد) و پایه در سه سطح نارنج، سیترنج و پونسیروس انتخاب شد. ...
بیشتر
تولید رادیکال های فعال اکسیژن در اثر تنش دمای پایین از عوامل مؤثر آسیب به گیاه است. به منظور بررسی اثر پایه و دما بر واکنش های آنتی-اکسیدانی درختان جوان نارنگی پیج آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. عامل دما در هفت سطح شامل دمای 9، 6، 3، 0، 3- ، 6- وC ˚ 2 ± 25 (به عنوان شاهد) و پایه در سه سطح نارنج، سیترنج و پونسیروس انتخاب شد. بر اساس تجزیه داده ها کاهش دما در افزایش نشت یونی، پراکسیداسیون لیپیدها، ظرفیت آنتی اکسیدانی، فعالیت آنزیم های سوپراکسیددیسموتاز، آسکوربات پراکسیداز، کاتالاز و پراکسیداز تاثیر معنی دار داشت (P
