علوم باغبانی

مقالات پژوهشی میوه کاری

تعیین مناسب‌ترین زمان برداشت میوه زیتون (Olea europea L.) ارقام 'زرد' و 'آربکین' براساس ویژگی‌های فیزیولوژیک

سعیده کیوانفر؛ داود هاشم آبادی؛ بهزاد کاویانی

دوره 39، شماره 1 ، فروردین 1404، صفحه 11-1

https://doi.org/10.22067/jhs.2023.75205.1138

چکیده

میوه زیتون (Olea europea L.) از خانواده Oleaceae، دارای اسیدهای چرب غیراشباع است و نقش آنتی‌اکسیدانی دارد. ویژگی تجزیه و تحلیلی مراحل بلوغ، یک پیش‌نیاز برای زمان برداشت میوه در هر رقم و کیفیت محصولات زیتون است. ایجاد وقفه بین برداشت و استحصال روغن زیتون، باعث ایجاد شرایط نامطلوب در این میوه می‌شود. بنابراین، تعیین بهترین زمان برداشت میوه حائز ... بیشتر میوه زیتون (Olea europea L.) از خانواده Oleaceae، دارای اسیدهای چرب غیراشباع است و نقش آنتی‌اکسیدانی دارد. ویژگی تجزیه و تحلیلی مراحل بلوغ، یک پیش‌نیاز برای زمان برداشت میوه در هر رقم و کیفیت محصولات زیتون است. ایجاد وقفه بین برداشت و استحصال روغن زیتون، باعث ایجاد شرایط نامطلوب در این میوه می‌شود. بنابراین، تعیین بهترین زمان برداشت میوه حائز اهمیت است. برای تعیین زمان مناسب برداشت و اثر آن روی کیفیت روغن، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل با دو فاکتور شامل رقم در دو سطح (̓زرد̒ و ̓آربکین̒) و زمان برداشت در شش سطح (3، 10، 17 و 24 آبان و 1 و 8 آذر) بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی انجام شد. شاخص‌های فیزیولوژیک از جمله درصد روغن، میزان ترکیبات فنولیک، درجه پراکسیداسیون، مقدار اسید اولئیک، اسیدیته و نیروی جداسازی میوه از دم ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که بالاترین درصد روغن میوه (54 و 52 درصد)، به‌ترتیب در رقم ̓آربکین̒ برداشت‌‌شده در دو زمان هشتم و اول آذر به‌دست آمد. پایین‌ترین درصد روغن میوه (45 درصد) نیز در میوه رقم ̓زرد̒ برداشت‌شده در تاریخ سوم آبان به‌دست آمد. همچنین بالاترین غلظت پلی‌فنل (90/815 میلی‌گرم بر کیلوگرم) و اسید اولئیک (89/77 درصد)، به‌ترتیب در رقم ̓زرد̒ برداشت‌‌شده در سوم آبان و اول آذر به‌دست آمد. علاوه‌براین بیشترین (30/6 نیوتن) و کمترین (20/3 نیوتن) نیروی لازم برای جدا کردن دم از فرابر، به‌ترتیب در میوه‌های رقم ̓زرد̒ و ̓آربکین̒ برداشت‌شده در تاریخ سوم آبان و هشتم آذر به‌کار گرفته شد. در مجموع، نتایج نشان داد که مناسب‌ترین زمان برای برداشت رقم ̓زرد̒ ، 17 آبان و برای رقم ̓آربکین̒، 24 آبان است.

مقالات پژوهشی گیاهان دارویی

اثر انواع خاک‌پوش و سطوح مختلف تنش آبی بر عملکرد و اجزاء عملکرد گیاه مارچوبه (Asparagus afficinalis)

منصوره کرمانی؛ شهرام امیرمرادی

دوره 39، شماره 1 ، فروردین 1404، صفحه 29-13

https://doi.org/10.22067/jhs.2024.83056.1270

چکیده

این پژوهش بهصورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 1400-1401 در یک مزرعه دوساله مارچوبه رقم ATLAS نزدیک شهرستان مشهد اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل انواع خاکپوش (کاه جو، کاه مارچوبه و پلاستیک) و سطوح تنش آبی شامل آبیاری پس از 50 (بدون تنش)، 70 (تنش خفیف)، 100 (تنش متوسط) و 150 (تنش شدید) میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر ... بیشتر این پژوهش بهصورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 1400-1401 در یک مزرعه دوساله مارچوبه رقم ATLAS نزدیک شهرستان مشهد اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل انواع خاکپوش (کاه جو، کاه مارچوبه و پلاستیک) و سطوح تنش آبی شامل آبیاری پس از 50 (بدون تنش)، 70 (تنش خفیف)، 100 (تنش متوسط) و 150 (تنش شدید) میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A بود. تاریخ اعمال تنشهای آبی از 15 فروردین ماه تا 10 شهریور ماه 1401 بود. نتایج نشان داد که عملکرد ساقه تر، تعداد ساقه قابل برداشت، طول ساقه، قطر ساقه، وزن تر و خشک ساقه و میزان کلروفیل در سطوح مختلف تنش آبی کاهش و میزان پرولین افزایش معنیداری داشت. محتوای کاروتنوئیدها نیز فقط در تنش آبی شدید کاهش معنیداری نسبت به شاهد پیدا کرد. استفاده از خاکپوش در شرایط بدون تنش باعث افزایش معنیدار تمامی صفات مورد مطالعه به‌جز پرولین شد، به‌طوری‌که کاه مارچوبه با 76 درصد افزایش در عملکرد ساقه تر نسبت به شاهد در اولین رتبه قرار داشت و پس از آن کاه جو و پلاستیک در رتبههای دوم و سوم قرار داشتند. همچنین خاکپوش باعث تقلیل اثرات منفی تنش آبی بر تمامی صفات شد، به‌طوری‌که عدم کاربرد خاکپوش در شرایط تنش خفیف، متوسط و شدید به‌ترتیب باعث کاهش 21، 36 و 46 درصدی در عملکرد ساقه تر شد. امّا کاربرد کاه مارچوبه به‌عنوان بهترین خاکپوش در شرایط تنش خفیف، متوسط و شدید به‌ترتیب باعث کاهش 10، 13 و 16 درصدی در عملکرد ساقه تر گردید.

مقالات پژوهشی گیاهان دارویی

تأثیر اسیدهای آمینه بر صفات مورفوفیزیولوژیکی و اسانس مرزه بختیاری (Saturjea bachtiarica Bunge.) تحت شرایط کم‌آبیاری

مهراب یادگاری

دوره 39، شماره 1 ، فروردین 1404، صفحه 56-31

https://doi.org/10.22067/jhs.2024.86940.1328

چکیده

مرزه بختیاری (Satureja bachtiarica) از گیاهان با ارزش دارویی و کاربردی در صنایع داروسازی و غذایی کشور می‌باشد. این گیاه در اسانس، فلاونوئید و گلیکوزیدهای مونوترپن‌دار غنی است. ترکیبات اصلی اسانس این گیاه شامل آلفا-پینن، پی-سایمن، کارواکرول و گاما-ترپینن است. پژوهش حاضر در جهت یافتن بهترین تیمارهای محلول‌پاشی اسیدهای آمینه بر صفات مورفوفیزیولوژیکی ... بیشتر مرزه بختیاری (Satureja bachtiarica) از گیاهان با ارزش دارویی و کاربردی در صنایع داروسازی و غذایی کشور می‌باشد. این گیاه در اسانس، فلاونوئید و گلیکوزیدهای مونوترپن‌دار غنی است. ترکیبات اصلی اسانس این گیاه شامل آلفا-پینن، پی-سایمن، کارواکرول و گاما-ترپینن است. پژوهش حاضر در جهت یافتن بهترین تیمارهای محلول‌پاشی اسیدهای آمینه بر صفات مورفوفیزیولوژیکی و اسانس گیاه مرزه بختیاری در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد شهرکرد به‌صورت کرت‌های یک‌بار خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال‌های زراعی 1401-1402 انجام گردید. دوره‌های آبیاری (سه، شش و نه روز یک‌بار) در کرت‌های اصلی و محلول‌پاشی برگی اسیدهای آمینه (لیزین، متیونین، فنیل آلانین و پرولین) به همراه شاهد در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. در هر سال، در سه مرحله (سه ماه پس از استقرار نشاءها، اواخر رشد رویشی و ابتدای گل‌دهی) محلول‌پاشی انجام شد و در زمان گل‌دهی کامل اقدام به برداشت شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که اسیدهای آمینه به‌طور معنی‌داری بر صفات مورفوفیزیولوژیکی و اسانس مرزه بختیاری تأثیر داشتند. بالاترین محتوای کلروفیل (41/1-54/1 میلی‌گرم در گرم وزن تر) و فنل (45/2-72/2 میلی‌گرم در گرم وزن تر) در تیمارهای متیونین و فنیل آلانین با دوره آبیاری سه روز یک‌بار به‌دست آمد. بیشترین اسانس (09/1-61/1 درصد) از گیاهان تحت تیمار با متیونین (5/2 گرم در لیتر) و فنیل آلانین (100 میکرومولار) با دور آبیاری سه روز یک‌بار حاصل شد. ترکیبات اصلی اسانس شامل پی-سایمن (12/17-45/19 درصد)، گاما-ترپینن (14/18-87/16 درصد) و کارواکرول (12/45-24/51 درصد) جزء مونوترپن‌های حلقوی بودند. براساس نتایج به‌دست‌آمده مشخص شد که اسیدهای آمینه اثر معنی‌داری بر مونوترپن‌های حلقوی مانند آلفا-ترپینن، گاما-ترپینن، کارواکرول، تیمول و پی-سایمن داشتند. افزایش در مقادیر کمّی و کیفی اسانس با کاربرد اسیدهای امینه مشاهده گردید. تیمارهای متیونین و فنیل آلانین بیشترین اثرگذاری را بر مقدار اسانس و کارواکرول گیاهان تحت تیمار داشتند. مقادیر مونوترپن‌های حلقوی در تمام گیاهان تحت تیمار بیشتر از سزکویی ترپن‌ها بودند. تنش‌های محیطی نقش بسزایی در رشد و تولید متابولیت‌های ثانویه در گیاهان دارویی دارند که از این میان، تنش خشکی منجر به تغییر مقادیر ترکیبات غالب اسانس مرزه بختیاری در پژوهش حاضر شد. محلولپاشی متیونین (5/2 گرم در لیتر) و فنیل آلانین (100 میکرومولار) برتر از سایر تیمارها منجر به افزایش صفات مورفوفیزیولوژیکی و اسانس شد. لذا استفاده از تیمارهای مذکور به‌ویژه متیونین می‌تواند نقش مؤثری در بهبود صفات مورفوفیزیولوژیکی و اسانس مرزه بختیاری تحت شرایط اقلیمی مشابه داشته باشد.

مقالات پژوهشی گیاهان دارویی

تأثیر کاربرد کودهای آلی و محلول‌پاشی اسید هیومیک بر خصوصیات رشدی استویا(Stevia rebaudiana Bertoni.) در یک خاک شور

سمیرا تندیسه بنا؛ علیرضا آستارایی؛ امیر لکزیان

دوره 39، شماره 1 ، فروردین 1404، صفحه 72-57

https://doi.org/10.22067/jhs.2024.88409.1351

چکیده

کاربرد کودهای آلی در خاکهای شور که عمدتاً به‌دلیل نبود پوشش گیاهی مناسب با کمبود مواد آلی و به دنبال آن کمبود رطوبت مواجه هستند، از طریق اصلاح خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک میتواند موجب بهبود رشد و تحمل گیاهان در خاکهای شور شود. در این تحقیق از دو نوع کود آلی به‌عنوان اصلاح‌کننده خصوصیات خاک شور و محلول‌پاشی اسید هیومیک ... بیشتر کاربرد کودهای آلی در خاکهای شور که عمدتاً به‌دلیل نبود پوشش گیاهی مناسب با کمبود مواد آلی و به دنبال آن کمبود رطوبت مواجه هستند، از طریق اصلاح خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک میتواند موجب بهبود رشد و تحمل گیاهان در خاکهای شور شود. در این تحقیق از دو نوع کود آلی به‌عنوان اصلاح‌کننده خصوصیات خاک شور و محلول‌پاشی اسید هیومیک به‌عنوان محرک رشد گیاه استویا (Stevia rebaudiana Bertoni.) استفاده شد. این پژوهش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی شامل فاکتور اول: 1- شاهد (بدون کود آلی)، 2- ورمی کمپوست 20 تن در هکتار، 3- ورمی کمپوست 40 تن در هکتار، 4- کمپوست قارچ مصرفی 20 تن در هکتار، 5- کمپوست قارچ مصرفی40 تن در هکتار و فاکتور دوم شامل: محلول‌پاشی اسید هیومیک در دو سطح صفر و 1/0 درصد با سه تکرار بودند. میزان فتوسنتز، سطح برگ، وزن خشک گیاه، pH، شوری، جرم مخصوص ظاهری و کربن آلی خاک به‌منظور تعیین مؤثرترین ماده آلی در شرایط تنش شوری خاک مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که کود کمپوست قارچ مصرف‌شده (SMC) موجب کاهش معنیدار pH خاک و جرم مخصوص ظاهری خاک، افزایش شوری و کربن آلی خاک شد. سطح برگ گیاه کاهش یافت، ولی منجر به افزایش فنول کل، کلروفیل a، b، کلروفیل کل و کاروتنوئید برگ شده و موجب افزایش معنیدار وزن خشک گیاه استویا در خاک شور گردید. بیشترین وزن خشک گیاه با کاربرد 40 تن بر هکتار کود SMC و محلول‌پاشی اسید هیومیک به‌دست آمد که نسبت به شاهد (بدون کود) 12/45 درصد بیشتر بود. بنابراین کود SMC میتواند اصلاحکننده مناسبی برای خاک شور باشد، محلول‌پاشی اسید هیومیک نیز فقط همزمان با کاربرد SMC تأثیر مثبت معنیداری داشت.

مقالات پژوهشی گیاهان دارویی

گیاه دارویی و ادویه‌ای زنجبیل (Zingiber officinale Roscoe.): تحلیل تولید، بازار جهانی و پتانسیل‌های ایران در تولید و تجارت

فائزه رضوانی نیا؛ سحر زمانی؛ محمدتقی عبادی

دوره 39، شماره 1 ، فروردین 1404، صفحه 92-73

https://doi.org/10.22067/jhs.2024.88778.1358

چکیده

زنجبیل (Zingiber officinale Roscoe.) گیاهی چندساله و ریزومدار بوده که به‌عنوان مهم‌ترین ادویه در تجارت جهانی مطرح میباشد. ریزوم زنجبیل علاوه‌بر دارو به‌عنوان ادویه و طعمدهنده در غذاها، نوشیدنیها و غیره کاربرد گسترده دارد و نیز توسط سازمان بهداشت جهانی و سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد به‌عنوان مکمل غذایی تعریف شده است. در این مطالعه، ... بیشتر زنجبیل (Zingiber officinale Roscoe.) گیاهی چندساله و ریزومدار بوده که به‌عنوان مهم‌ترین ادویه در تجارت جهانی مطرح میباشد. ریزوم زنجبیل علاوه‌بر دارو به‌عنوان ادویه و طعمدهنده در غذاها، نوشیدنیها و غیره کاربرد گسترده دارد و نیز توسط سازمان بهداشت جهانی و سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد به‌عنوان مکمل غذایی تعریف شده است. در این مطالعه، ضمن بررسی و تحلیل بازار جهانی این ادویه ارزشمند، پتانسیلهای ایران در خصوص تولید جهت تأمین نیاز داخلی و ورود به مسیر صادرات بررسی شد. در این پژوهش، اطلاعات مربوط به‌میزان تولید، عملکرد و سطح زیرکشت زنجبیل در کشورهای مختلف از سایت سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) استخراج شد. به‌منظور ارزیابی تجارت زنجبیل، از اطلاعات صادرات و واردات زنجبیل در ایران و جهان طی سال‌های 2022-2010 میلادی مرکز تجارت جهانی استفاده شد. طبق ارزیابیهای به‌دست‌آمده، میزان تولید کل زنجبیل در جهان از 571/718/1 تن در سال 2010 با افزایش 183 درصدی به 216/874/4 تن در سال 2022 رسیده است و هند، نیجریه، چین، نپال و اندونزی جزء کشورهای اصلی تولیدکننده زنجبیل در جهان طی این سالها بودهاند. همچنین بررسی میزان تجارت جهانی زنجبیل نشان داد که صادرات این محصول از حدود 9/655 میلیون دلار در سال 2010 با رشد 37 درصدی به 5/900 میلیون دلار در سال 2022 افزایش یافت و میزان واردات نیز با رشد 97 درصدی از 7/568 میلیون دلار در سال 2010 به 125/1 میلیارد دلار افزایش داشت که این آمار بیانگر افزایش تجارت جهانی این محصول میباشند. چین، هلند، هند، پرو و تایلند به‌عنوان کشورهای برتر صادرکننده و کشورهای آمریکا، ژاپن، هلند، آلمان و پاکستان به‌عنوان برترین واردکنندههای زنجبیل معرفی شدند. بررسی آمارهای ایران نشان داد که ارزش صادرات کل زنجبیل توسط ایران در سال 2022، 000/15 دلار بوده است، در‌حالی‌که میزان واردات از 35/1 میلیون دلار در سال 2010 به 36/6 میلیون دلار رسید که افزایش 7/4 برابری حجم واردات این محصول را نشان میدهد. مقصد زنجبیلهای صادرشده از ایران، کشورهای عراق و آذربایجان بوده و مبدأ زنجبیلهای واردشده به ایران، کشورهای چین، امارات متحده عربی و هند بوده است. در ایران، استان تهران تنها استان تولیدکننده زنجبیل کشور بود که با 3/0 هکتار سطح زیر کشت معادل 23 تن در هکتار زنجبیل در شرایط گلخانهای تولید نموده است. در ایران، تولیدات کمتر از حد نیاز داخلی موجب افزایش چشمگیر واردات نسبت به صادرات این گیاه شده است. بنابراین، با توجه به ارزیابی و موفقیت کشت محصولات مشابه در کشور، وجود اراضی وسیع و شرایط آب‌و‌هوایی بهینه به‌ویژه در استانهایی مانند سیستان و بلوچستان و هرمزگان، پیشنهاد میگردد که کشت زنجبیل مورد توجه قرار گیرد تا ضمن تأمین بازارهای داخلی، به صادرات گسترده نیز دست یافت. همچنین با توجه به سطح زیر کشت گلخانههای کشور که 000/24 هکتار میباشد، با در نظر گرفتن متوسط تولید 10 تن زنجبیل در هکتار، اگر تنها 10 درصد از کشت گلخانهای موجود به کشت زنجبیل اختصاص داده شود، میتوان دست کم 000/24 تن زنجبیل تازه تولید نمود که به‌طور کامل پاسخگوی نیاز داخلی خواهد بود و امکان صادرات را نیز مهیا مینماید.

مقالات پژوهشی میوه کاری

تأثیر تیمار اسید آمینه L- فنیل آلانین، سلنیوم و کود بیولوژیک نیتروکسین روی برخی از ویژگی‌‌های فیزیکوشیمیایی میوه‌های گوجی بری (Lycium barbarum cv. GB1)

سعید فتاحی سیاه کمری؛ ولی ربیعی؛ محمود شور؛ سیلوانا نیکولا

دوره 39، شماره 1 ، فروردین 1404، صفحه 107-93

https://doi.org/10.22067/jhs.2024.88862.1360

چکیده

گوجی‌بری (Lycium barbarum cv. GB1) میتواند منبع آنتی اکسیدانهای طبیعی برای تولید غذای انسان باشد. به‌منظور بررسی اثر تیمارهای ال- فنیل آلانین، سلنیوم و نیتروکسین، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد که فاکتورهای آن شامل اسید آمینه L- فنیل آلانین (5/0، 1 و 5/1 میلیمولار) بود. سدیم سلنات (25/0، 5/0 و 1 میلیگرم در لیتر) ... بیشتر گوجی‌بری (Lycium barbarum cv. GB1) میتواند منبع آنتی اکسیدانهای طبیعی برای تولید غذای انسان باشد. به‌منظور بررسی اثر تیمارهای ال- فنیل آلانین، سلنیوم و نیتروکسین، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد که فاکتورهای آن شامل اسید آمینه L- فنیل آلانین (5/0، 1 و 5/1 میلیمولار) بود. سدیم سلنات (25/0، 5/0 و 1 میلیگرم در لیتر) و کود بیولوژیک نیتروکسین (166، 333 و 500 میکرولیتر در لیتر) در سه سطح و آب مقطر به‌عنوان شاهد استفاده شد. در پایان آزمایش، صفاتی مانند مواد جامد محلول، اسید قابل تیتراسیون، محتوای فنول کل، فلاونوئید و فعالیت آنزیم فنیل‌آلانین آمونیالیاز مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تیمارهای مورد استفاده در این آزمایش تأثیر معنی‌داری بر ویژگی‌های فیزیولوژیکی و شیمیایی گیاه گوجی بری داشتند. نتایج نشان داد که بیشترین میزان اسید قابل تیتراسیون (896/0 درصد) در نمونههای تیمارشده با نیتروکسین در غلظت 333 میکرولیتر به‌دست آمد. بیشترین میزان (56/18 میلیگرم در گرم) این شاخص در میوههای تیمارشده با فنیلآلانین در غلظت 5/1 میلیمولار به‌دست آمد. بیشترین مقدار این شاخص در میوههای تحت تیمار فنیلآلانین در غلظت 1میلیمولار به‌دست آمد که این شاخص 98/61 درصد بیشتر از میزان فلاونوئید ثبت‌شده در میوههای گوجیبری در شرایط شاهد بهدست آمد. همچنین نتایج نشان داد که با وجود کاهش فعالیت آنزیم پلیفنولاکسیداز طی افزایش غلظت سلنیوم، فعالیت این آنزیم طی شرایط استفاده از سلنیوم در غلظت 1 میلیگرم در لیتر 66/13 درصد بیشتر از فعالیت آنزیم پلیفنلاکسیداز در شرایط شاهد بود. با توجه به نتایج حاصل از پژوهش حاضر، استفاده از نیتروکسین در غلظت 333 میکرولیتر و فنیل آلانین در غلظت 5/1 میلیمولار برای افزایش عملکرد و خصوصیات فیزیکوشیمیایی، در جهت ارتقاء کشاورزی ارگانیک و پایدار میتواند قابل توصیه باشد.

مقالات پژوهشی فیزیولوژی پس از برداشت

بررسی تأثیر غلظت‌های مختلف اسید سالیسیلیک و اسید سیتریک روی برخی از ویژگی‌های کیفی و بار میکروبی هندوانه (Citrullus lanatus) برش‌خورده

وحید عجمی؛ سید حسین نعمتی

دوره 39، شماره 1 ، فروردین 1404، صفحه 121-109

https://doi.org/10.22067/jhs.2024.88902.1361

چکیده

بار میکروبی و نرمشدن بافت میوه در اثر برشخوردن میوه‌ها باعث کاهش کیفیت در اثر تنفس بالای میوه و اتلاف آب از عوامل محدودکننده عمر پس از برداشت میوه‌های تازه برشخورده هندوانه (Citrullus lanatus) می‌باشد. در پژوهش حاضر، اثر اسید سیتریک و اسید سالیسیلیک روی برخی از شاخص‌های کیفی قطعات برشخورده میوه هندوانه رقم ̓کریسمون̒ طی دوره انبارمانی ... بیشتر بار میکروبی و نرمشدن بافت میوه در اثر برشخوردن میوه‌ها باعث کاهش کیفیت در اثر تنفس بالای میوه و اتلاف آب از عوامل محدودکننده عمر پس از برداشت میوه‌های تازه برشخورده هندوانه (Citrullus lanatus) می‌باشد. در پژوهش حاضر، اثر اسید سیتریک و اسید سالیسیلیک روی برخی از شاخص‌های کیفی قطعات برشخورده میوه هندوانه رقم ̓کریسمون̒ طی دوره انبارمانی مورد بررسی قرار گرفت. در ابتدا، پوست میوه جدا شد و سپس گوشت میوه به قطعات چهار سانتی‌متر در چهار سانتی‌متر برش دادهشد و در محلول‌های اسید سالیسیلیک (1 و 2 میلیمولار) و اسید سیتریک (5/0 و 1 میلی‌مولار) به‌مدت دو دقیقه غوطه‌ور شد. غوطه‌وری در آب مقطر با دمای 25 درجه سلسیوس نیز بهعنوان شاهد معرفی شد. سپس میوه‌ها در پوشش‌هایی از جنس پلیاتیلن با پوشش سلوفان بسته‌بندی شدند و به‌مدت 14 روز در دمای چهار درجه سلسیوس نگهداری شدند. نتایج نشان داد که اسید سالیسیلیک در هر دو غلظت (1 و 2 میلیمولار) و اسید سیتریک 1 میلی‌مولار باعث کاهش چشمگیر بار میکروبی و کاهش افت وزن شد. همچنین، تیمارهای ذکرشده، افزایش مواد جامد محلول کل را در طی مدت زمان نگهداری میوه‌های برشخورده هندوانه مهار کردند و باعث حفظ استحکام بافت میوه نیز شدند. نتایج ارزیابی شاخص‌های رنگ و خواص ارگانولپتیک بیانگر این بود که تیمارهای اسید سالیسیلیک در هر دو غلظت (1 و 2 میلیمولار) و اسید سیتریک 1 میلی‌مولار باعث حفظ هر چه بهتر کیفیت میوه نسبت به شاهد شدند. بهترین تیمار کاربرد اسید سالسیلیک با غلظت 2 میلی‌مولار نشان داده شد. بهطور کلی، در بین تیمارهای مورد استفاده در این آزمایش، اسید سالیسیلیک دو میلی‌مولار بهترین نتیجه را در حفظ کیفیت میوه تازه برشخورده هندوانه در طی انبار سرد داشت.

مقالات پژوهشی گیاهان دارویی

تأثیر سطوح مختلف فسفر و محلول‌پاشی روی بر ویژگی‌های رشد، میزان روغن و فاکتورهای بیوشیمیایی گیاه دارویی عدس‌الملک (Securigera securidaca)

سعیده محتشمی؛ حسین غلامی؛ عسکر غنی؛ مجاهد کمالی زاده

دوره 39، شماره 1 ، فروردین 1404، صفحه 137-123

https://doi.org/10.22067/jhs.2024.88891.1362

چکیده

در این پژوهش به‌منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف فسفر و محلولپاشی روی بر ویژگیهای رشد، میزان روغن و فاکتورهای بیوشیمیایی گیاه دارویی عدسالملک (Securigera securidaca)، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل چهار سطح فسفر (صفر، 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار) و سه سطح محلولپاشی روی در ... بیشتر در این پژوهش به‌منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف فسفر و محلولپاشی روی بر ویژگیهای رشد، میزان روغن و فاکتورهای بیوشیمیایی گیاه دارویی عدسالملک (Securigera securidaca)، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل چهار سطح فسفر (صفر، 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار) و سه سطح محلولپاشی روی در دوره گل‌دهی (بدون محلولپاشی به‌عنوان شاهد، محلولپاشی با غلظت چهار گرم در لیتر: دو هفته یک‌بار و هفتهای یک‌بار) بودند. مهم‌ترین شاخصههای رشد و عملکرد شامل تعداد ساقه، طول ساقه، تعداد غلاف در بوته، تعداد بذر در هر غلاف، طول غلاف و عملکرد بذر اندازهگیری شد. همچنین مهم‌ترین ویژگیهای بیوشیمیایی عصاره بذر (فلاون و فلاونول، فلاونوئید کل، ترکیبات فنلی کل، میزان تانن و فعالیت آنتیاکسیدانی)، درصد روغن و عملکرد روغن بذر نیز مورد سنجش قرار گرفت. نتایج نشان داد که کاربرد فسفر به‌تنهایی در افزایش تعداد ساقه، طول ساقه اصلی، عملکرد بذر، عملکرد روغن، میزان فلاونوئیدها و فعالیت آنتیاکسیدانی بذر عدس‌الملک مؤثرتر از کاربرد تلفیقی فسفر و روی بود. کاربرد 50 کیلوگرم فسفر و محلولپاشی دو هفته یک‌بار موجب افزایش تعداد ساقه، طول ساقه اصلی، تعداد غلاف در هر بوته، عملکرد بذر، میزان ترکیبات فنلی و عملکرد روغن شد، درحالی‌که کاربرد 100 کیلوگرم فسفر بدون کاربرد روی، در افزایش میزان فلاونوئیدها و فعالیت آنتیاکسیدانی مؤثرتر بود. بااین‌حال کاربرد روی در افزایش ترکیبات فنلی، میزان تانن، درصد روغن و عملکرد بذر مؤثر بود. بهطور کلی، با توجه به شرایط موجود در این تحقیق، علی‌رغم تفاوتهایی که در صفات اندازهگیری‌شده در پاسخ به مقادیر فسفر و روی دیده شد، غلظت 50 کیلوگرم فسفر و محلولپاشی دو هفته یک‌بار روی، در بیشتر صفات نتایج رضایت‌بخشی نسبت به سایر تیمارها داشت.

مقالات پژوهشی میوه کاری

تأثیر محلول‌پاشی آهن، روی و کلسیم در مراحل بلوغ میوه بر بروز و شدت عارضه سفیدشدگی آریل انار (Punica granatum L.)

ثریا کرمی؛ سکینه فرجی

دوره 39، شماره 1 ، فروردین 1404، صفحه 153-139

https://doi.org/10.22067/jhs.2024.89090.1366

چکیده

پژوهش حاضر با هدف مقایسه ترکیبات معدنی (غلظت عناصر آهن، روی و کلسیم) و بیوشیمیایی (محتوای آنتوسیانین) انارهای (Punica granatum L.) مبتلا به عارضه سفیدشدگی آریل و سالم رقم ̓ملس ساوه̒ (سال 1401) و بررسی اثر محلولپاشی عناصر معدنی اشاره‌شده در بروز و شدت عارضه سفیدشدگی آریل (سال 1402) طراحی گردید. در سال 1402، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل (2×3×3) در ... بیشتر پژوهش حاضر با هدف مقایسه ترکیبات معدنی (غلظت عناصر آهن، روی و کلسیم) و بیوشیمیایی (محتوای آنتوسیانین) انارهای (Punica granatum L.) مبتلا به عارضه سفیدشدگی آریل و سالم رقم ̓ملس ساوه̒ (سال 1401) و بررسی اثر محلولپاشی عناصر معدنی اشاره‌شده در بروز و شدت عارضه سفیدشدگی آریل (سال 1402) طراحی گردید. در سال 1402، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل (2×3×3) در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار و دو مرحله (شروع تشکیل میوه و شروع رسیدگی میوه) اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل محلولپاشی با سه غلظت سولفات آهن (صفر، دو و چهار در هزار به‌ترتیب F0، F2 و F4)، سه غلظت سولفات روی (صفر، سه و شش در هزار به‌ترتیب Zn0، Zn3 و Zn6) و دو غلظت کلسیم کلرید (صفر و چهار در هزار به‌ترتیب Ca0، و Ca4) بودند. براساس آزمون (38 df=،05/0 t(α=مستقل، به استثناء غلظت Zn، غلظت عناصر Fe، Ca و محتوای آنتوسیانین در میوههای سالم بیشتر از میوههای آسیب‌دیده بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که محلولپاشی با سولفات آهن، سولفات روی و کلسیم کلرید بهصورت جداگانه یا ترکیبی در کاهش وقوع و شدت سفیدشدگی آریل مؤثر بود. از سوی دیگر، تأثیر مشارکت عنصر کلسیم در کاهش بروز عارضه سفیدشدگی آریل قابل ملاحظه و حاکی از اثر همافزایی عنصر کلسیم با عناصر آهن و روی بود؛ بهطوری‌که کاربرد همزمانZn -Fe در ترکیب با Ca کارآیی بیشتری نسبت به سایر تیمارها برای کاهش صفات مورد اشاره داشت. ازاین‌رو، بهمنظور کاهش همزمان در وقوع و شدت عارضه سفیدشدگی آریل انار، محلولپاشی با سولفات آهن چهار در هزار -سولفات روی شش یا سه در هزار- کلسیم کلرید چهار در هزار ( Fe4Zn6Ca4 ،Fe4Zn3Ca4) در دو مرحله شروع تشکیل میوه و شروع رسیدگی میوه انار توصیه میشود.

مقالات پژوهشی گیاهان زینتی و فضای سبز

مطالعه شاخص‌های جوانه‌زنی بذر و صفات مورفوفیزیولوژیک گل جعفری (Tagetes erecta Antigua orange) در کیفیت‌های مختلف نور LED LED

رسول عباس زاده فاروجی؛ عبدالله حاتم زاده؛ احمد شریفی؛ سیده مهدیه خرازی

دوره 39، شماره 1 ، فروردین 1404، صفحه 172-155

https://doi.org/10.22067/jhs.2024.89366.1370

چکیده

به‌منظور مطالعه شاخص‌های مورفوفیزیولوژیک و جوانه‌زنی بذر گل جعفری (Tagetes erecta Antigua orange) در پاسخ به کیفیت‌های مختلف نور LED تحقیق حاضر در گروه بیوتکنولوژی علوم باغبانی جهاد دانشگاهی خراسان رضوی انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل پنج کیفیت نور سفید (100%)، نور آبی (100%)، نور قرمز (100%)، 30% نور آبی + 70 % نور قرمز و 70% نور آبی + 30% نور قرمز بود. در ابتدا ... بیشتر به‌منظور مطالعه شاخص‌های مورفوفیزیولوژیک و جوانه‌زنی بذر گل جعفری (Tagetes erecta Antigua orange) در پاسخ به کیفیت‌های مختلف نور LED تحقیق حاضر در گروه بیوتکنولوژی علوم باغبانی جهاد دانشگاهی خراسان رضوی انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل پنج کیفیت نور سفید (100%)، نور آبی (100%)، نور قرمز (100%)، 30% نور آبی + 70 % نور قرمز و 70% نور آبی + 30% نور قرمز بود. در ابتدا شاخص‌های جوانه زنی بذر در ظروف پتری دیش در زیر پنل‌های نوری اندازه گیری گردید و پس از کاشت بذرها در زیر پنل‌های نوری، شاخص‌های فیزیولوژیک و مورفولوژیک گیاه در فاصله زمانی 15 روز یکبار در چهار مرحله اندازه‌گیری گردید. مطالعه شاخص‌های جوانه‌زنی نشان داد که کمترین میانگین زمان جوانه زنی، بیشترین سرعت جوانه‌زنی، بیشترین طول ریشه‌چه، طول ساقه‌چه، تعداد ریشه جانبی و وزن تر ریشه‌چه در تیمار نور قرمز (100%) و پس از آن در تیمار نور قرمز (70%) + نور آبی (30%) مشاهده شد. استفاده از نور قرمز (100%) سرعت جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه، طول ساقه‌چه، تعداد ریشه جانبی و وزن تر ریشه‌چه را به ترتیب تقریبا 14%، 29%، 48%، 100% و 67% در مقایسه با تیمار شاهد بهبود بخشید. بیشترین ارتفاع گیاه در ابتدا و انتهای رشد مربوط به گیاهان رشد یافته در تیمار نور قرمز (100%) بود. در انتهای مرحله رشدی (75 روز پس از کشت بذر) گیاهان تحت تیمار نور قرمز (100%) از لحاظ قطر ساقه، طول بزرگترین برگ مرکب، تعداد برگ و تعداد شاخه جانبی به ترتیب تقریبا 37%، 6%، 33% و 31% در مقایسه با تیمار نور سفید در همان مرحله رشدی افزایش داد. علاوه بر این، وزن تر و خشک گیاه را در مقایسه با تیمار شاهد در همان مرحله رشدی به ترتیب تقریبا 56% و 9% افزایش یافت. مطالعه وزن تر و خشک ریشه نشان داد که اعمال تیمار نور قرمز (100%) این دو شاخص را تقریبا نزدیک به 3 برابر در مقایسه با تیمار شاهد افزایش داد. کمترین وزن تر و خشک ریشه در تیمار نور آبی (100%) و پس از آن تیمار نور قرمز (30%) + نور آبی (70%) مشاهده شد. همچنین، گیاهان رشد یافته در شرایط نور قرمز (100%) در مقایسه با گیاهان رشد یافته در سایر تیمارهای نوری دارای محتوی نسبی آب برگ بیشتر و نشت الکترولیت کمتری بودند. به طور کلی بر اساس نتایج پژوهش مشخص گردید که استفاده از نور قرمز (100%) منجر به افزایش درصد و سرعت جوانه‌زنی بذر گل جعفری گردید. علاوه بر این، استفاده از نور قرمز در شرایط کنترل شده منجر به افزایش شاخص‌های رشدی گیاه در مقایسه با سایر تیمارهای آزمایش گردید. از این رو، استفاده از نور قرمز در مراحل مختلف رشدی گل جعفری در شرایط کنترل شده قابل توصیه می‌باشد.

تعیین زمان و روش پیوند انبه رقم لنگرا در شرایط آب و هوایی رودان هرمزگان

دوره 24، شماره 2 ، اسفند 1389

https://doi.org/10.22067/jhorts4.v1389i2.7990

چکیده

چکیده در بین روشهای تکثیر انبه، پیوند متداولترین روش می باشد ولی عدم آگاهی کافی باغداران از نحوه و زمان مناسب پیوند، مهمترین مشکل در تولید نهال پیوندی انبه است. به منظور تعیین مناسب ترین زمان و روش پیوند برای دستیابی به حداکثر گیرایی، این پژوهش به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی با دو فاکتور زمان(هر 15 روز یکبار از ... بیشتر

اثرات مصرف اسید جیبرلیک بر بی‌دانه کردن و برخی صفات کمی و کیفی میوه سه رقم انگور دانه دار ایرانی

دوره 31، شماره 1 ، خرداد 1396، ، صفحه 110-121

https://doi.org/10.22067/jhorts4.v0i0.44918

چکیده

به منظور مطالعه اثرات اسید جیبرلیک در دو زمان 7 و 14 روز قبل از شروع گلدهی بر القاء بی‌دانگی و بعضی صفات کمی و کیفی خوشه و حبه سه رقم انگور دانه‌دار ایرانی شامل قزل اوزوم، ریش بابا قرمز و خلیلی قرمز، پژوهشی به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در پنج تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد بوته‌های تیمار شده با جیبرلین در مقایسه ... بیشتر به منظور مطالعه اثرات اسید جیبرلیک در دو زمان 7 و 14 روز قبل از شروع گلدهی بر القاء بی‌دانگی و بعضی صفات کمی و کیفی خوشه و حبه سه رقم انگور دانه‌دار ایرانی شامل قزل اوزوم، ریش بابا قرمز و خلیلی قرمز، پژوهشی به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در پنج تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد بوته‌های تیمار شده با جیبرلین در مقایسه با شاهد از لحاظ درصد جوانه‌زنی دانه گرده، درصد تشکیل میوه، طول و وزن تر چوب خوشه، تعداد شات بری و حبه‌های بی‌دانه در خوشه، وزن حبه‌های بی‌دانه، طول دم حبه و TSS اختلاف معنی دار نشان دادند. جیبرلین باعث کاهش جوانه‌زنی دانه گرده ارقام مورد بررسی شد. تیمار جیبرلین درصد تشکیل میوه را افزایش داد اما واکنش ارقام متفاوت بود. اسید جیبرلیک موجب افزایش طول محور خوشه انگور شد و این افزایش در رقم ریش بابا و قزل اوزوم بیشتر از خلیلی بود. نتایج نشان داد که هورمون جیبرلین باعث ایجاد بی‌دانگی در حبه‌ها شد و اثر آن روی رقم ریش بابا قرمز بیشتر از قزل اوزوم و خلیلی قرمز بود. در انگور قزل اوزوم تیمار شده با جیبرلین در مرحله 7 روز قبل از گلدهی وزین‌ترین حبه‌های بی‌دانه بدست آمد، گرچه تعداد حبه‌های بی‌دانه این رقم کمتر از ارقام دیگر بود. جیبرلین موجب افزایش طول دم حبه‌ها شد. بیشترین طول دم حبه مربوط به رقم قزل اوزوم بود که در 14 روز قبل از گلدهی با جیبرلین تیمار شده بود. درصد مواد جامد محلول (TSS) در تیمارهای غوطه ورسازی شده با جیبرلین بیشتر از تیمارهای شاهد بود. مصرف قبل از شروع گلدهی هورمون جیبرلین با غلظت 100 میلی‌گرم در لیتر در هر سه رقم مورد بررسی باعث تولید حبه‌های بیدانه ریز شد که در صورت تکرار مصرف هورمون جیبرلین با غلظت 20 تا 40 پی‌پی‌ام در مرحله بعد از تشکیل میوه می‌توان حبه‌های بی‌دانه با اندازه قابل قبول تولید نمود.

بررسی هورمون‌های جیبرلین، بنزیل آدنین و زآتین و درجه حرارت بر شکست خواب ریزغده سیب زمینی

دوره 23، شماره 2 ، اسفند 1388

https://doi.org/10.22067/jhorts4.v1388i2.2587

چکیده

چکیده با توجه به این که دوران خواب در جوانه‌های ریز غده سیب زمینی یکی از عوامل محدود کننده کشت آنها پس از برداشت غده‌ها است، این آزمایش بر اساس طرح آشیانه در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار با هدف یافتن موثر ترین هورمون و دما جهت شکست سریعتر خواب ریز غده سیب زمینی در بهار سال 1387 صورت گرفت. تیمارهای آزمایش شامل هورمون‌های جیبرلیک ... بیشتر چکیده با توجه به این که دوران خواب در جوانه‌های ریز غده سیب زمینی یکی از عوامل محدود کننده کشت آنها پس از برداشت غده‌ها است، این آزمایش بر اساس طرح آشیانه در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار با هدف یافتن موثر ترین هورمون و دما جهت شکست سریعتر خواب ریز غده سیب زمینی در بهار سال 1387 صورت گرفت. تیمارهای آزمایش شامل هورمون‌های جیبرلیک اسید (در دو سطح 5/2 و 5 میلی گرم در لیتر)، زآتین (در دوسطح 5/1 و 3 میلی گرم در لیتر )، بنزیل آدنین (در دو سطح 5 و10 میلی گرم در لیتر) و شاهد(آب مقطر) و سه تیمار دمایی 5، 10 و 15 درجه سانتی گراد بودند. نتایج نشان داد صفاتی نظیر سرعت و درصد جوانه زنی، میانگین طول جوانه، تعداد جوانه‌های فعال، وزن غده ها، بطور معنی داری (01/0(P≤ تحت تأثیر تیمار هورمونی و دمایی قرار گرفتند. در خصوص سرعت و درصد جوانه زنی تحت تیمارهای هورمونی، تفاوت معنی داری بین هورمون‌ها مشاهده نشد، اما کمترین مربوط به تیمار شاهد بترتیب با مقادیر 4/14 و11 درصد بود. بیشترین تأثیر بر میانگین طول جوانه مربوط به هورمون جیبرلین 5 میلی گرم در لیتر بود. دمای 10 درجه سانتی گراد بیشترین تأثیر را بر فعال شدن جوانه‌ها داشت. در دمای پایین تأثیر هورمون بر صفات تحت بررسی چندان قابل توجه نبود. بیشترین و کمترین کاهش وزن غده‌ها به ترتیب در دمای 5 و 15 درجه سانتی گراد حاصل شد. واژه‌های کلیدی: سیب زمینی، خواب ریز غده، شکست خواب

اثر کودهای سولفات آمونیوم و سولفات پتاسیم همراه با کود دامی بر شاخص های فیزیکوشیمیایی میوه و برگ خرما (.Phoenix dactylifera L) رقم مضافتی

دوره 31، شماره 3 ، آذر 1396، ، صفحه 457-468

https://doi.org/10.22067/jhorts4.v31i3.36474

چکیده

با توجه به نیاز تغذیه‌ای بالای درخت خرما (Phoenix dactylifera L.)، لازم است تا اثر کودهای پر مصرف بر شاخص‌های فیزیکوشیمیایی برگ و میوه آن مورد بررسی قرار گیرد. برای این منظور، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی شامل تیمار کودی سولفات آمونیوم و سولفات پتاسیم همراه با کود دامی به صورت چالکود در اسفند ماه و در منطقه ... بیشتر

ارزیابی میزان مقاومت به سرما در برخی از ارقام زیتون بااندازه گیری فلورسانس کلروفیل و آسیب های ظاهری

دوره 24، شماره 2 ، اسفند 1389

https://doi.org/10.22067/jhorts4.v1389i2.7992

چکیده

چکیده کاشت زیتون (L. Olea europaea) به علت تحمل به شوری، خشکی و همیشه سبز بودن، در سال های اخیر در فضای سبز مورد توجه قرار گرفته است. از عوامل محدود کننده کاشت این گیاه در مناطق معتدله و سردسیر، مقاومت کم به دماهای پائین می باشد. تعیین ارقام مقاوم به سرما یکی از معیارهای مهم برای افزایش کاربری این درخت در فضای سبز شهری به شمار می رود. بدین منظور ... بیشتر چکیده کاشت زیتون (L. Olea europaea) به علت تحمل به شوری، خشکی و همیشه سبز بودن، در سال های اخیر در فضای سبز مورد توجه قرار گرفته است. از عوامل محدود کننده کاشت این گیاه در مناطق معتدله و سردسیر، مقاومت کم به دماهای پائین می باشد. تعیین ارقام مقاوم به سرما یکی از معیارهای مهم برای افزایش کاربری این درخت در فضای سبز شهری به شمار می رود. بدین منظور و نیز برای مقایسه دو روش ارزیابی ظاهری و اندازه گیری کلروفیل فلورسنسی، آزمایشی بر روی درختان 7 ساله 15 رقم زیتون که به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار کاشته شده بودند اجرا شد. در روش ظاهری، خسارات سرمای زمستان سال های 85 و 1386 به گیاهان (درصد خشکی درختان با امتیازدهی و درصد ریزش برگ ها) مورد اندازه گیری قرار گرفت. نتایج این آزمایش نشان داد رقم آمفی سیس به عنوان رقمی مقاوم و پس از آن گرگان و شنگه، و ارقام کرونایکی و رشید به عنوان ارقامی حساس در مواجهه با سرما می باشند. در روش اندازه گیری کلروفیل فلورسنسی نیز، در تیرماه 1387 نمونه های برگ از هر رقم در 5 دمای0، 5-، 10-، 15- و 20- درجه سانتیگراد به تدریج و حداقل برای یکساعت قرار گرفتند. سپس، شاخص Fv / Fm به کمک دستگاه اندازه گیری کلروفیل فلورسنسی تعیین شد. نتایج نشان داد دو دمای 0 و 5- درجه سانتیگراد، تنشی به نمونه ها وارد نکرده و همه ارقام در این دو دما مقاومت نشان دادند (نسبت Fv / Fm بیشتر از 83/0 بدست آمد). با کاهش دما به 10- و 15- درجه سانتیگراد میزان تنش وارده به گیاهان به ترتیب افزایش یافت و در این میان، رقم رشید، کمترین میزان Fv / Fm (به ترتیب 243/0 و 001/0) یعنی بیشترین سرمازدگی را داشت. کاهش دما به 20- درجه سانتیگراد موجب کاهش بیشتر Fv / Fm در مقایسه با 15- درجه سانتیگراد از نظر آماری نشد و از این لحاظ، تفاوتی بین ارقام، مشاهده نگردید. بر اساس این روش در بین ارقام مورد مطالعه، ارقام شنگه، گرگان و آمفی سیس به عنوان ارقام مقاوم تر و ارقام رشید، اسپانیا، مانزانیلا و کرونایکی به عنوان ارقامی حساس در مواجهه با دماهای پائین می باشند که نتایج بدست آمده از ارزیابی ظاهری را تأیید می کند. واژه های کلیدی: بررسی ظاهری، مقاومت به سرما، زیتون، کلروفیل فلورسنسی

مقالات پژوهشی

تأثیر طیف‌های مختلف نور LED بر سرعت رشد، میزان بیوماس و تولید رنگ‌دانه در قارچ موناسکوس پورپورئوس

عاطفه باخرد؛ مجید عزیزی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 اسفند 1399

https://doi.org/10.22067/jhs.2021.59962.0

چکیده

چکیدهظرفیت برای حس و پاسخ به نور در حیوانات، گیاهان، قارچ ها و باکتری‌ها گسترده است. در طبیعت، نور یکی از مهم‌ترین سیگنال‌های زیست‌محیطی برای توسعه و گسترش فرایندهای فیزیولوژیکی در موجودات مختلف، ازجمله قارچ‌های رشته‌ای به شمار می‌رود. در این پژوهش به‌منظور بررسی تأثیر کیفیت نور بر سرعت رشد، مقدار بیوماس و عملکرد رنگ‌دانه در ... بیشتر چکیدهظرفیت برای حس و پاسخ به نور در حیوانات، گیاهان، قارچ ها و باکتری‌ها گسترده است. در طبیعت، نور یکی از مهم‌ترین سیگنال‌های زیست‌محیطی برای توسعه و گسترش فرایندهای فیزیولوژیکی در موجودات مختلف، ازجمله قارچ‌های رشته‌ای به شمار می‌رود. در این پژوهش به‌منظور بررسی تأثیر کیفیت نور بر سرعت رشد، مقدار بیوماس و عملکرد رنگ‌دانه در قارچ موناسکوس پورپورئوس، این قارچ تحت شرایط تاریکی و 3 طیف نور LED سفید، قرمز و آبی کشت و در 3 زمان (روز هفتم، دهم و چهاردهم) برای اندازه‌گیری مقدار رنگ‌دانه در محیط مایع برداشت‌شده است. برای اندازه‌گیری سرعت رشد شعاعی و وزن زیست‌توده از محیط جامد استفاده گردید. همچنین مقدار جذب نمونه‌ها در طول‌موج‌های 410، 470 و 510 نانومتر به ترتیب برای رنگ‌دانه زرد، نارنجی و قرمز با استفاده از دستگاه اسپکروفتومتریک اندازه‌گیری شد. نتایج به‌دست‌آمده از این مطالعه نشان می‌دهد که بین مقدار رنگ‌دانه و طیف‌های مختلف نوری رابطه معنی‌داری وجود دارد، به‌طوری‌که بیشترین مقدار رنگ‌دانه (زرد، نارنجی، قرمز) به ترتیب با مقادیر 0.344، 0.291، 0.249 در شرایط تاریکی به دست آمد، اما بین زمان برداشت و مقدار رنگ‌دانه به‌جز برای رنگ‌دانه قرمز در روز دهم در شرایط تاریکی، با مقدار 0.249، تفاوت معنی‌داری مشاهده نشد. کمترین مقدار رنگ‌دانه نیز مربوط به رنگ‌دانه قرمز تولیدشده در روز چهاردهم در طیف نوری آبی با مقدار جذب 0.009 هست. همچنین بیشترین سرعت رشد شعاعی در محیط جامد در شرایط تاریکی با میانگین رشد 5.12 میلی‌متر در روز و کمترین میزان رشد شعاعی مربوط به کشت قارچ زیر طیف نوری آبی با میانگین رشد 2.61 میلی‌متر در روز بود؛ اما بین مقدار زیست‌توده و نور در محیط جامد تفاوت معنی‌داری مشاهده نشد. بیشترین مقدار بیوماس در محیط مایع 0.126 گرم در 40 میلی‌لیتر محیط کشت با کشت قارچ در شرایط تاریکی در روز چهاردهم و کمترین مقدار بیوماس نیز با مقدار 0.068 گرم در 40 میلی‌لیتر محیط کشت با کشت در نور سفید در روز هفتم به دست آمد.

مقالات پژوهشی

مطالعه گلدهی و تاثیر روشهای مختلف گردافشانی دستی در باروی برخی از گونه‌‌های سالویا (Salvia ssp.) بومی ایران

قاسم اسماعیلی؛ مجید عزیزی؛ حسین آرویی؛ جمیل واعظی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 اسفند 1399

https://doi.org/10.22067/jhs.2021.61510.0

چکیده

از پیش نیازهای هر برنامه اصلاحی آشنایی با جزئیات گردافشانی و باروی در گیاه می‌باشد. در پژوهش پیشرو مراحل فنولوژیکی و برخی خصوصیات گل و همچنین فرایند باروری گل تحت تاثیر تیمارهای مختلف گردافشانی دستی در شرایط کشت شده مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد تمام گونه‌ها دارای دوره گلدهی طولانی بین 15 روز برای گونه S. atropatana تا 41 روز برای ... بیشتر از پیش نیازهای هر برنامه اصلاحی آشنایی با جزئیات گردافشانی و باروی در گیاه می‌باشد. در پژوهش پیشرو مراحل فنولوژیکی و برخی خصوصیات گل و همچنین فرایند باروری گل تحت تاثیر تیمارهای مختلف گردافشانی دستی در شرایط کشت شده مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد تمام گونه‌ها دارای دوره گلدهی طولانی بین 15 روز برای گونه S. atropatana تا 41 روز برای گونه S. virgata می‌باشند. گردافشانی گلها غالباً توسط زنبورها و مگسها صورت می‌گیرد که نشان‌دهنده دگرگشنی گونه‌ها می‌باشد. کمترین نرخ سازگاری در گونه‌های S. atropatana (6/%16) و S. syriaca (25%)، مشاهده شد و گونه S. virgata بیشترین میزان سازگاری (91%) را در شرایط آب و هوایی مشهد نشان داد. دو گونه S. atropatana و S. syriaca با فاصله 1/7 و 2/5 میلیمتری بین نوک پرچم تا سطح کلاله دارای گلهای هترواستیل[1] بودند. نتایج گردافشانی دستی نشان داد، بیشترین درصد تشکیل بذر در تمام گونه‌ها با میانگین 63/73% از طریق گردافشانی آزاد حاصل گردید. تشکیل بذر در تیمار اتوگامی خودبخودی[2] به شدت پایین و بین 3 تا 2/12% بود. تشکیل بذر در تیمار ژینوگامی[3] در محدوده بین 2/10% برای گونه S. syriaca و 5/32% برای گونه S. frigida بود. گونه های مورد مطالعه دارای ناسازگاری نسبی یا شدید بودند که از عوامل دگرگشنی در این گونه‌ها می‌باشد. نتایج نشان داد تیمارهای با امکان دسترسی به منابع دانه گرده متنوع موفقیت بیشتری در تشکیل بذر داشتند. [1] - Long-styled morph[2] - Spontaneous autogamy[3] - Xenogamy

مقالات پژوهشی

اثر نور تکمیلی (طیف و طول دوره نوردهی) LED بر برخی صفات فیزیولوژیکی و میزان هایپریسین در گل راعی (Hypericum perforatum L)

الهه غفوریان حضوری اصفهان؛ مجید عزیزی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 اسفند 1399

https://doi.org/10.22067/jhs.2021.61538.0

چکیده

چکیده به منظور بررسی تاثیر نور مکملLED، بر خصوصیات رشدی و میزان ماده موثره در گیاه دارویی گل راعی رقم توپاز تحقیقی در قالب دو آزمایش مستقل بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی اجرا شد. در هر دو آزمایش تاثیر چهار طیف نوری توأم با نور خورشید شامل نور قرمز (L1)، آبی (L2)، 67% نور قرمز و 33% نور آبی (L3)، سفید (L4)، صد درصد نور طبیعی (L5)، با شدت مساوی ... بیشتر چکیده به منظور بررسی تاثیر نور مکملLED، بر خصوصیات رشدی و میزان ماده موثره در گیاه دارویی گل راعی رقم توپاز تحقیقی در قالب دو آزمایش مستقل بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی اجرا شد. در هر دو آزمایش تاثیر چهار طیف نوری توأم با نور خورشید شامل نور قرمز (L1)، آبی (L2)، 67% نور قرمز و 33% نور آبی (L3)، سفید (L4)، صد درصد نور طبیعی (L5)، با شدت مساوی به میزان (fc 200) با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت نتایج نشان داد، اثر نور مکمل (از طلوع تا غروب خورشید) بر صفات رشدی و بیوشیمیایی در سطح احتمال 1 درصد معنی دار است. بیشترین وزن خشک بوته بترتیب در برداشت اول و دوم مربوط به تیمار L3 (638/8 گرم، 923/66 گرم) بود. همچنین بیشترین درصد هایپریسین در برداشت اول مربوط به نور ترکیبی (تیمار L3) و برابر 17/0 درصد بر اساس وزن خشک بدست آمد. در آزمایش دوم نور تکمیلی پس از غروب خورشید به منظور افزایش طول روشنایی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد اثر طیفهای نور مکمل (به مدت 4 ساعت افزایش طول روز) تاثیر معنی داری در سطح احتمال 1 درصد، برصفات رشدی و بیوشیمیایی دارد. کمترین تعداد روز تا گلدهی مربوط به تیمار L3 (101 روز) بدست آمد که در مقایسه با شاهد 6 روز زودتر بود. همچنین بیشترین میزان هایپریسین مربوط به تیمار L3 (26/0 درصد) بدست آمد. با توجه به نتایج ، تاثیر مثبت نور LED به ویژه طیف ترکیبی نور قرمز و آبی بر خصوصیات رشدی و بیوشیمیایی و میزان هایپریسین در گیاه دارویی گل راعی کاملا مشهود است و میتوان از این تیمار برای بهبود کیفیت این گیاه مورد استفاده در صنایع داروسازی استفاده نمود. واژههای کلیدی: طول روز، کیفیت نور، گل راعی، مواد موثره، LED

مقالات پژوهشی

مطالعه خصوصیات آللوپاتی مزارع زعفران و روشهای اصلاح آن

مهدیه خیرآبادی؛ مجید عزیزی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 اسفند 1399

https://doi.org/10.22067/jhs.2021.61772.0

چکیده

به منظور بررسی پتانسیل آللوپاتی گیاه زعفران (Crocus sativus L.) سه آزمایش به طور مستقل طراحی و اجرا شد. در این آزمایش ها اثر آللوپاتی عصاره (عصاره آبی و هیدروالکلی) کورم و خاک زعفران (خاک مزرعه9 سال و خاک مزرعه کشت نشده) مورد بررسی قرار گرفتند. همچنین به منظور اصلاح خاصیت آللوپاتی آنها از جاذب های کربن فعال و زئولیت استفاده شد. در این پژوهش از ... بیشتر به منظور بررسی پتانسیل آللوپاتی گیاه زعفران (Crocus sativus L.) سه آزمایش به طور مستقل طراحی و اجرا شد. در این آزمایش ها اثر آللوپاتی عصاره (عصاره آبی و هیدروالکلی) کورم و خاک زعفران (خاک مزرعه9 سال و خاک مزرعه کشت نشده) مورد بررسی قرار گرفتند. همچنین به منظور اصلاح خاصیت آللوپاتی آنها از جاذب های کربن فعال و زئولیت استفاده شد. در این پژوهش از گیاه کاهو (Lactuca sativa L.) به عنوان گیاه حساس استفاده گردید و درصد جوانه زنی و رشد هیپوکوتیل و ریشه چه و نسبت ایندو مورد ارزیابی قرار گرفت. این پژوهش در قالب طرح آزمایشی کاملا تصادفی با چهار تکرار در آزمایشگاه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال های 1398-97 انجام شد. نتایج این پژوهش نشان داد که در تیمار های عصاره آبی کمترین شاخص های رشدی در عصاره آبی کورم زعفران مشاهده شد که نشان از اثرات آللوپاتی قوی کورم نسبت به خاک مزرعه زعفران 9 ساله بر رشد گیاه کاهو بود. استفاده از جاذب های کربن فعال و زئولیت در بهبود و کاهش اثر آللوپاتی موثر بود و باعث افزایش رشد در گیاهچه کاهو گردید. به طور کلی نتایج این پژوهش مشخص کرد که امکان مهار خاصیت آللوپاتی در مزارع زعفران وجود دارد و لازم است این پژوهش در شرایط مزرعه ای تکرار گردد تا بتوان راهکار عملی برای این منظور را توصیه نمود.

مقالات پژوهشی

بهینه‌سازی شرایط کشت درون شیشه‌ای برای کالوس‌زایی گیاه گل راعی بومی ایران (Hypericum perforatum L.)

منیزه عبدالله پور؛ مجید عزیزی؛ سیامک کلانتری؛ یوسف علی سعادت

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 فروردین 1400

https://doi.org/10.22067/jhs.2021.59629.0

چکیده

گل راعی (Hypericum perforatum L.) یکی از مهم‌ترین گیاهان دارویی می‌باشد که در درمان افسردگی به کار برده می‌شود. این تحقیق با هدف بهینه‌سازی کالوس‌زایی در گیاه گل راعی در شرایط کشت درون شیشه‌ای انجام گردید. به منظور مطالعه و بررسی وضعیت کالوس‌زایی در گیاه گل راعی بومی ایران (توده آزاد شهر) از ریز نمونه‌های برگ و ساقه حاصل از شاخساره‌های درون ... بیشتر گل راعی (Hypericum perforatum L.) یکی از مهم‌ترین گیاهان دارویی می‌باشد که در درمان افسردگی به کار برده می‌شود. این تحقیق با هدف بهینه‌سازی کالوس‌زایی در گیاه گل راعی در شرایط کشت درون شیشه‌ای انجام گردید. به منظور مطالعه و بررسی وضعیت کالوس‌زایی در گیاه گل راعی بومی ایران (توده آزاد شهر) از ریز نمونه‌های برگ و ساقه حاصل از شاخساره‌های درون شیشه‌ای این گیاه استفاده شد. ریز نمونه‌ها در غلظت‌های مختلف 2,4-D (25/0، 5/0 و 1 میلی‌گرم در لیتر) همراه با دو نوع سیتوکینین BA و Kin (2/0، 5/0 و 1 میلی‌گرم در لیتر) و نیز غلظت یک میلی‌گرم در لیتر NAA کشت شدند. کالوس ها در ریزنمونه برگ در شرایط تاریکی رشد بیشتری داشته و بیشترین وزن تر کالوس (30/2 گرم) در تیمارهای 25/0 میلی گرم در لیتر 2,4-D + یک میلی گرم در لیتر Kin و 5/0 میلی گرم در لیتر 2,4-D + یک میلی گرم در لیتر BA بدست آمد. کالوس های بدست آمده پس از مدت کوتاهی قهوه ای شدند. به منظور کنترل قهوه‌ای شدن کالوس‌ها اثر نور (تاریکی و روشنایی ضعیف)، محیط کشت‌ (محیط کشت MS و محیط کشت MS با ویتامین‌های محیط B5) و 4 غلظت پلی‌ونیل پیرولیدین (0، 50، 100 و 200 میلیگرم در لیتر) مورد بررسی قرار گرفت. روشنایی اثری بر کالوس‌زایی و قهوه‌ای شدن کالوس‌ها نداشت ولی موجب کاهش رشد آن‌ها گردید. استفاده از پلی‌ونیل پیرولیدین منجر به کنترل قهوه ای شدن کالوس ها نشد اگرچه رشد کالوس ها را بهبود بخشید و بیشترین وزن تر کالوس (10/4 گرم) در غلظت 100 میلی گرم در لیتر پلی‌ونیل پیرولیدین و در ریزنمونه برگ به دست آمد.

مقالات پژوهشی

مطالعه مقایسه‌ای تیمارهای کوتاه‌مدت و بلندمدت نانوسیلور، اسیدسالیسیلیک و اسانسهای‌گیاهی بر برخی خصوصیات ژربرا ‘Rosalin’

مهروالسادات متغیر؛ مجید عزیزی؛ علی تهرانی فر

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 فروردین 1400

https://doi.org/10.22067/jhs.2021.60101.0

چکیده

ژربرا جزء ده گل شاخه بریده برتر دنیا است و استفاده از آن با توجه به گوناگونی رنگ و شکل، مورد توجه علاقمندان به گل می باشد. با توجه به عمر پس از برداشت کوتاه این گل، پژوهش در مورد افزایش عمر گل بریده آن اهمیت ویژه ای دارد. در این تحقیق اثر تیمارهای کوتاه‌مدت و بلندمدت بر عمر گلجای و برخی صفات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گل بریده ژربرا رقم ... بیشتر ژربرا جزء ده گل شاخه بریده برتر دنیا است و استفاده از آن با توجه به گوناگونی رنگ و شکل، مورد توجه علاقمندان به گل می باشد. با توجه به عمر پس از برداشت کوتاه این گل، پژوهش در مورد افزایش عمر گل بریده آن اهمیت ویژه ای دارد. در این تحقیق اثر تیمارهای کوتاه‌مدت و بلندمدت بر عمر گلجای و برخی صفات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گل بریده ژربرا رقم رزالین مورد بررسی قرار گرفت. این پژوهش براساس آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در 3 تکرار انجام شد که در آن فاکتور اول ترکیب شیمیایی نانوسیلور (5 و 10 میلی‌گرم در لیتر)، اسید سالیسیلیک (50 و 100 میلی‌گرم در لیتر) و آب مقطر (شاهد) به صورت تیمار کوتاه‌مدت (24 ساعته) و فاکتور دوم ساکارز (4%)، اسانسهای گیاهی نعنا فلفلی (100 میلی‌گرم در لیتر)، آویشن باغی (100 میلی‌گرم در لیتر)، میخک هندی (300 میلی‌گرم در لیتر) و آب مقطر (شاهد) به صورت تیمار دائمی اعمال شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که تیمار کوتاه‌مدت نانوسیلور همراه با تیمارهای بلندمدت اسانسهای آویشن باغی و نعنا فلفلی تأثیر مثبتی در ماندگاری (به ترتیب 14.25 و 14 روز) گل بریده داشته و با حفظ طولانی‌تر خصوصیات فیزیولوژیکی همچون محتوای آب و وزن تر نسبی گل، از طریق افزایش معنی‌دار فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز (241.43% و 233.94% در روز هفتم سنجش) و کاهش سرعت افزایش مقدار مالون‌دی‌آلدهید ( 14.88% و 19.44% در روز هفتم) در گلچه‌ها، موجب طولانی‌تر شدن عمر پس از برداشت گل بریده ژربرا رقم رزالین گردید.

مقالات پژوهشی

مطالعه و بررسی بهینه سازی محیط کشت گل راعی (Hypericum perforatum) با هدف کال زایی و باززایی ریزنمونه های برگ و ساقه و ریشه زایی ساقه

نگین افشار زاده؛ مجید عزیزی؛ لیلا سمیعی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 فروردین 1400

https://doi.org/10.22067/jhs.2021.60331.0

چکیده

گل راعی گیاهی چندساله و دارای مواد موثره با ارزشی همچون هایپریسین، سودوهایپریسین و هایپرفورین می باشد که از حیث اثرات ضدافسردگی، ضدسرطانی و افزایش ایمنی بدن اهمیت دارد. کاربرد تکنیک های کشت بافت در این گیاه و هدایت آن به سمت تولید مواد دارویی ارزشمند گیاهی است. لذا این پژوهش با هدف بهینه سازی محیط کشت در راستای تولید کالوس، باززایی ... بیشتر گل راعی گیاهی چندساله و دارای مواد موثره با ارزشی همچون هایپریسین، سودوهایپریسین و هایپرفورین می باشد که از حیث اثرات ضدافسردگی، ضدسرطانی و افزایش ایمنی بدن اهمیت دارد. کاربرد تکنیک های کشت بافت در این گیاه و هدایت آن به سمت تولید مواد دارویی ارزشمند گیاهی است. لذا این پژوهش با هدف بهینه سازی محیط کشت در راستای تولید کالوس، باززایی و ریشه زایی صورت گرفت. این پژوهش به صورت دو آزمایش مجزا در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا گردید. آزمایش اول شامل شش تیمار هورمونی با سطوح متفاوتی از بنزیل آدنین و توفوردی بر روی دو ریزنمونه برگ و ساقه، در دو شرایط نور و تاریکی بود. نمونه های تیمار شده از لحاظ میزان کال زایی و باززایی مورد بررسی قرار گرفتند. در آزمایش دوم نمونه های باززایی شده از ریزنمونه ساقه به منظور ریشه زایی به محیط کشت با چهار تیمار هورمونی شامل بنزیل آدنین و ایندول بوتیریک اسید انتقال یافتند. نتایج نشان داد، در آزمایش اول برای ریزنمونه برگ تیمار بنزیل آدنین با غلظت mg/l 3 و توفوردی با غلظت mg/l5/2 با 98 درصد و برای ریزنمونه ساقه تیمار بنزیل آدنین با غلظت mg/l4 و توفوردی با غلظت mg/l 5/2 با 95 درصد بیشترین میزان کال زایی را داشتند. از نظر باززایی نیز در ریز نمونه های برگ و ساقه به ترتیب تیمار های حاویmg/l 4 و mg/l3 بنزیل آدنین 8 و 62 درصد باززایی نشان دادند. در آزمایش دوم نمونه های باززا شده کالوس ساقه نیز در تیمار حاوی IBA با غلظت mg/l 1 و تیمار فاقد هورمون بیشترین میزان ریشه زایی و در تیمار حاوی mg/l 5/0 بنزیل-آدنین همراه با IBA mg/l 1 و تیمار فاقد IBA به ترتیب 100 و 86 درصد پرآوری نشان دادند و ریشه زایی نداشتند.

مقالات پژوهشی

بهبود رشد و عملکرد گوجه فرنگی رقم 240 تحت پوشش نور تکمیلی و تغذیه

لادن آژدانیان؛ حسین آرویی؛ مجید عزیزی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 فروردین 1400

https://doi.org/10.22067/jhs.2021.60433.0

چکیده

به عنوان یک منبع نور مصنوعی، لامپ های LED می توانند به رشد بهتر و سریع تر محصولات گلخانه ای کمک شایانی کنند. در این بین، نور آبی و قرمز برای رشد گیاه از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشند. در این تحقیق اثر متقابل نور تکمیلی و تغذیه (محلول تجاری کالفومیت حاوی عناصر فسفر و کلسیم در غلظت بالا به همراه عناصر ریز مغذی) به صورت یک آزمایش گلدانی تحت ... بیشتر

مقالات پژوهشی

بررسی میکرومورفولوژی و اجزای اسانس دو گونه پونه‌سا (Nepeta binaludensis, Nepeta cataria)

فاطمه زهرا امیرمحمدی؛ مجید عزیزی؛ سید حسین نعمتی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 فروردین 1400

https://doi.org/10.22067/jhs.2021.60692.0

چکیده

جنس Nepeta متعلق به زیر خانواده Nepeoidea از بزرگترین قبیله در خانواده نعناییان با حدود 79 گونه در ایران می باشد. این مطالعه با هدف بررسی صفات میکرومورفولوژی و فیتوشیمیایی دوگونه (Nepeta binaludensisو (Nepetacataria) انجام شد. بررسی خصوصیات میکرومورفولوژی برگ و بذور (فندقه) با استفاده از میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM) صورت گرفت. نتایج بررسی برگها با استفاده ... بیشتر جنس Nepeta متعلق به زیر خانواده Nepeoidea از بزرگترین قبیله در خانواده نعناییان با حدود 79 گونه در ایران می باشد. این مطالعه با هدف بررسی صفات میکرومورفولوژی و فیتوشیمیایی دوگونه (Nepeta binaludensisو (Nepetacataria) انجام شد. بررسی خصوصیات میکرومورفولوژی برگ و بذور (فندقه) با استفاده از میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM) صورت گرفت. نتایج بررسی برگها با استفاده از میکروسکوپ الکترونی روبشی نشان داد که سطح برگ هر دو گونه دارای دو نوع کرک های ترشحی و غیر ترشحی بودند. کرک‌های غده ای ترشحی از نوع سپری بوده و شامل یک سلول پایه جایگذاری شده در حفره اپیدرم و یک سر (Head) تک یا چهار سلولی بودند. اندازه کرک‌های ترشحی بطور میانگین 63 تا 77 و 47 تا 67 میکرومتر و تراکم (7 تا21 و 20 تا30 عدد) به ترتیب درگونه N. binaludensis و N.cataria در هر میلی‌متر مربع سطح برگ مشاهده شد. سطح فندقه در هردوگونه از نوع صاف بود. استخراج اسانس از پیکر رویشی در مرحله گلدهی با روش تقطیر با آب صورت گرفت. تجزیه اسانس با استفاده از GC وGC/MS انجام شد. ترکیبات تشکیل دهنده اسانس در گونه N. binaludensis (51 ترکیب) با اجزای غالب 8،1- سینئول (8/ 14 درصد )، بتاپینن (4/10 درصد) و پاراسیمن (8/ 9 درصد) و در گونه N. cataria (26 ترکیب) با اجزای اصلی ایزومرهای نپتالاکتون شامل: a4-آلفا,7 –آلفا a, 7- بتا- نپتالاکتون (77/72 درصد)، a4-آلفا,7 –آلفا a, 7- آلفا- نپتالاکتون (87/17 درصد ) و a 4 – آلفا، 7- بتا، a 7 – آلفا- نپتالاکتون (47/ 2 درصد) شناسایی شد.

مقالات پژوهشی

ارزیابی محتوای عناصر غذایی، ترکیبات بیو شیمیایی و فعالیت آنتی اکسیدانی قارچ دارویی گانودرما لوسیدوم(Ganoderma lucidum)

ژاله زندوی فرد؛ مجید عزیزی؛ مجید درودی؛ آذر حسینی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 مرداد 1401

https://doi.org/10.22067/jhs.2022.77380.1181

چکیده

قارچ دارویی گانودرما لوسیدوم یکی از مهمترین قارچ های دارویی در سرتاسر جهان است که حاوی طیف وسیعی از ترکیبات دارویی ارزشمند است. این مطالعه به منظور بررسی میزان عناصر غذایی، محتوای ترکیبات بیوشیمیایی و فعالیت آنتی اکسیدانی این قارچ طراحی شده است. محتوای عناصر غذایی اندام بارده این قارچ با دستگاه اسپکترومتری نشری پلاسمای جفت شده القائی(ICP-OES) ... بیشتر قارچ دارویی گانودرما لوسیدوم یکی از مهمترین قارچ های دارویی در سرتاسر جهان است که حاوی طیف وسیعی از ترکیبات دارویی ارزشمند است. این مطالعه به منظور بررسی میزان عناصر غذایی، محتوای ترکیبات بیوشیمیایی و فعالیت آنتی اکسیدانی این قارچ طراحی شده است. محتوای عناصر غذایی اندام بارده این قارچ با دستگاه اسپکترومتری نشری پلاسمای جفت شده القائی(ICP-OES) و محتوای ترکیبات بیوشیمیایی آن با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی با کارایی فوق العاده بالا مجهز به طیف سنج جرمی (UPLC-MS) آنالیز شد. به منظور بررسی قدرت آنتی اکسیدانی عصاره گیری به روش التراسونیک با استفاده از دو حلال متانول و آب داغ صورت گرفت و فعالیت آنتی اکسیدانی با شش روش شامل اندازه گیری فعالیت مهار رادیکال آزاد 1،1-دی فنیل-2-پیکریل هیدرازیل(DPPH)، رادیکال 2،2-آزینوبیس(3-اتیل بنزو تیازولین-6-سلفونیک اسید) (ABTS)، رادیکال سوپراکساید(SO)، رادیکال نیتریک اکساید(NO) و قدرت احیای آهن(FRAP) و قدرت شلاته کنندگی آهن(ICA) مورد ارزیابی قرار گرفتند. آنالیز واریانس یک سویه و متعاقب آن نیومن کولز توسط نرم افزار گراف پد پریزم 8 به منظور مقایسه میانگین ها به کار رفت. نتایج حاکی از آن بود که عناصر فسفر و پتاسیم(8/2910 و 8/1510 میلی گرم در کیلوگرم ماده خشک) به ترتیب بیشترین مقدار از درشت مغذی ها و عناصر آهن و روی (5/8 و 74/7 میلی گرم در کیلوگرم ماده خشک) سهم قابل توجه ای از ریز مغذی ها را به خود اختصاص دادند. محتوای کلی ترکیبات بیوشیمیایی شامل 37 ترکیب شناخته شده قابل توجه بود که در آن گنودریک اسید با بیشترین مقدار(1/232 ± 1/15890 میکرو گرم در گرم ماده خشک) و به دنبال آن سیناپیک اسید و سوکونیک اسید (11/28 ± 4/2011 و 5/31 ± 33/1505 میکرو گرم در گرم ماده خشک) به عنوان ترکیبات غالب قرار گرقتند. به طور کلی هر دو عصاره آبی و متانولی، ظرفیت آنتی اکسیدانی قابل توجهی را در مهار رادیکال های آزاد DPPH، ABTS، SO، NO و همچنین قدرت احیا کنندگی و شلاته کنندگی آهن نشان دادند که این پتانسیل در یک رفتار وابسته به غلظت بیشتر نمایان شد. اگرچه عصاره متانولی در همه تست ها قدرت آنتی اکسیدانی بالاتری نسبت به عصاره آب داغ نشان داد(مقدارIC50 پایین تر). با این وجود هر دو عصاره حاوی طیفی از ترکیبات زیست فعال قارچ هستند که قدرت آنتی اکسیدانی آنها را تضمین می کند. با توجه به نتایج حاصل، قارچ گانودرما لوسیدوم پتانسیل قابل توجهی از نظر محتوای عناصر غذایی، ترکیبات زیست فعال و قدرت آنتی اکسیدانی به منظور کاربرد در صنایع غذایی و دارویی دارد.

مقالات پژوهشی

اثر پروپانول، بوتانول و پنتانول بر عمر گلجای و کیفیت گل شاخه‌بریده میخک رقم ’نلسون‘ (Dianthus caryophyllus cv. Nelson)

داود هاشم آبادی؛ امیرحسین سلیمانی؛ بهزاد کاویانی؛ نیره نظیری مقدم

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 04 آذر 1402

https://doi.org/10.22067/jhs.2023.83721.1280

چکیده

گل شاخه‌بریده میخک از اهمیت اقتصادی بالایی در صنعت گلکاری برخوردار است. عمر پس از برداشت گل‌های زینتی شاخه‌بریده، از جمله میخک، در تعیین کیفیت آنها و ترجیح مصرف‌کنندگان مهم است. یکی از عوامل کاهش عمر پس از برداشت این گل، تولید زیاد اتیلن است. میخک فرازگرا و به اتیلن بسیار حساس می‌باشد. با توجه به نقش ترکیب‌های الکلی در ممانعت یا ... بیشتر گل شاخه‌بریده میخک از اهمیت اقتصادی بالایی در صنعت گلکاری برخوردار است. عمر پس از برداشت گل‌های زینتی شاخه‌بریده، از جمله میخک، در تعیین کیفیت آنها و ترجیح مصرف‌کنندگان مهم است. یکی از عوامل کاهش عمر پس از برداشت این گل، تولید زیاد اتیلن است. میخک فرازگرا و به اتیلن بسیار حساس می‌باشد. با توجه به نقش ترکیب‌های الکلی در ممانعت یا کاهش بیوسنتز اتیلن، در پژوهش حاضر، از غلظت‌های 2، 4 و 6 درصد پروپانول، بوتانول و پنتانول به صورت پالس 24 ساعته، به منظور کاهش تولید اتیلن و افزایش عمر گلجای گل‌های شاخه‌بریده میخک رقم ’نلسون‘ استفاده شد. آب مقطر به عنوان تیمار شاهد در نظر گرفته شد. بنابراین، سه غلظت پروپانول + سه غلظت بوتانول + سه غلظت پنتانول + آب مقطر، در مجموع 10 تیمار در نظر گرفته شد. در این پژوهش؛ عمر گلجای، برخی صفات فیزیولوژیک (اتیلن، پروتئین گلبرگ، کلروفیل، ماده خشک، کاهش وزن تر، جذب محلول، کاهش درجه بریکس و مالون دی آلدئید) و آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان (سوپراکسید دیسموتاز و پراکسیداز) اندازه‌گیری شدند. این پژوهش آشکار کرد که پروپانول نقش مؤثرتری در کاهش تولید اتیلن و افزایش عمر گلجای نسبت به بوتانول و پنتانول داشت. نتایج نشان داد که بیشترین عمر گلجای (11/14 روز)، در گل‌‌های شاخه‌بریده تیمارشده با 2 درصد پروپانول مشاهده شد. این تیمار همچنین بالاترین مقدار جذب آب، درصد ماده خشک، پروتئین گلبرگ و کلروفیل برگ، همچنین کمترین مقدار تولید اتیلن را باعث شد. کمترین عمر گلجای (91/8 روز)، در گل‌‌های شاخه‌بریده شاهد مشاهده شد. پژوهش حاضر، اثر مثبت ترکیبات ضدعفونی‌کننده و ضدمیکروبی را بر افزایش عمر گلجای گل شاخه‌بریده میخک رقم ’نلسون‘ و فعالیت آنزیم‌ها در آن نشان داد.

مقالات پژوهشی

تأثیر دما و اسید سولفوریک بر بهبود جوانه‌زنی بذور سه جمعیت گیاه دارویی موسیر ایرانی(Allium hirtifolium) و ارزیابی خصوصیات میکرومورفولوژی با استفاده از میکروسکوپ الکترونی نگاره(SEM)

هدی ساجدی مهر؛ محیا ساجدی مهر؛ مجید عزیزی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 اسفند 1402

https://doi.org/10.22067/jhs.2024.84817.1295

چکیده

چکیدهگیاهان دارویی با سطح بالایی از فعالیت‌های آنتی‌اکسیدانی، به دلیل تأثیر بر طیف وسیعی از بیماری‌ها از قبیل: دیابت، بیماری‌های التهابی، پارکینسون، آلزایمر، بیماری‌های قلبی و عروقی، فشار خون و دیگر بیماری‌های ناشی از استرس اکسیداتیو، از اهمیت بالایی برخوردار هستند.گیاه موسیر یکی از بزرگ‌ترین جنس از گروه تک لپه‌ها است. در ... بیشتر چکیدهگیاهان دارویی با سطح بالایی از فعالیت‌های آنتی‌اکسیدانی، به دلیل تأثیر بر طیف وسیعی از بیماری‌ها از قبیل: دیابت، بیماری‌های التهابی، پارکینسون، آلزایمر، بیماری‌های قلبی و عروقی، فشار خون و دیگر بیماری‌های ناشی از استرس اکسیداتیو، از اهمیت بالایی برخوردار هستند.گیاه موسیر یکی از بزرگ‌ترین جنس از گروه تک لپه‌ها است. در پژوهش حاضر، تأثیر چهار دمای مختلف ( 5، 10، 15و 20 درجه‌ی سانتی‌گراد) و چهار زمان متفاوت اسید‌شویی با اسید سولفوریک ( 0، 5، 10، 15 دقیقه) بر جوانه‌زنی و خصوصیات میکرومورفولوژی بذور سه جمعیت (فریدون‌شهر، تیران و خوانسار) گیاه موسیر مورد بررسی قرار گرفت. از طرف دیگر، میکروسکوپ الکترونی اسکن (نگاره) (SEM) با درجات مختلفی از بزرگ‌نمایی، برای تأثیر تیمار اسید سولفوریک، بر روی سطح بذور استفاده گردید. آزمایش به ‌صورت فاکتوریل، در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار انجام شد. در پایان آزمایش، صفات درصد جوانه‌زنی، میانگین مدت زمان جوانه‌زنی، سرعت جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه و طول ساقچه اندازهگیری شد. همچنین صفاتی نظیر قطر، طول، حجم و وزن بذور نیز مورد بررسی آماری قرار گرفتند. نتایج میکروسکوپ الکترونی نشان داد، در هر سه جمعیت بذور گیاه موسیر ایرانی، پوسته‌ی بذر، پس از استفاده از تیمار اسیدشویی به وسیله‌ی اسید سولفوریک با زمان 15 دقیقه، دچار تغییرات محسوس و معنی‌داری نسبت به بذور شاهد شده و برجستگی‌های سطح بذر، توسط اسید سولفوریک از بین رفته و سطح بذر حالت فرورفتگی و برآمدگی‌های طبیعی خود را نسبت به شاهد ندارد. همچنین تأثیر دما، مدت زمان اسیدشویی و جمعیت بذور، برصفات درصد جوانه‌زنی، سرعت‌جوانه‌زنی، میانگین مدت زمان جوانه زنی، طول ریشه‌چه و طول ساقه‌چه، در سطح احتمال یک درصد، معنی‌دار بود. جمعیت فریدون‌شهر، بیشترین درصد‌جوانه‌زنی (16/69 درصد)، سرعت جوانه‌زنی 7/3 (تعداد بذر در روز) و میانگین مدت زمان جوانه‌زنی 64/9 (تعداد بذر در روز ) را در دمای 5 درجه‌ی ‌سانتی‌گراد و زمان 15 دقیقه اسیدشویی داشت. بیشترین طول ساقه‌چه و طول ریشه‌چه (7/19 و 81/8 (میلی‌متر) به ترتیب در جمعیت تیران با دمای 20 درجه‌ی سانتی‌گراد و زمان 15 دقیقه اسیدشویی و جمعیت خوانسار با دمای 20 درجه‌ی سانتی‌گراد و زمان 5 دقیقه اسیدشویی داشت. نتایج نشان می‌دهد، با توجه به خواب بذور و نیاز سرمایی در آن‌ها، بهترین دما، برای جوانه‌زنی بذور گیاه موسیر، دمای 5 درجه‌ی سانتی‌گراد با زمان 15 دقیقه اسیدشویی توسط اسید سولفوریک است. تنوع در جمعیت‌های گیاه موسیر، تأثیر به سزایی در نحوه‌ی عملکرد در بهبود جوانه‌زنی بذور، در این گیاه دارد. واژه‌های کلیدی: تنوع موسیر( مورفولوژی بذر )، چینه سرمایی، خراش‌دهی بذر، جوانه‌زنی، میکروسکوپ الکترونی‌ روبشی (SEM)

مقالات پژوهشی

بررسی تاثیر برخی از کودهای زیستی بر خصوصیات رشدی، محتوای عناصر غذایی برگ و عملکرد میوه سیب رقم رددلیشز

افسانه صالحی؛ فاطمه نکونام؛ فرهنگ رضوی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 17 تیر 1403

https://doi.org/10.22067/jhs.2024.87166.1329

چکیده

پژوهش حاضر به‌منظور بررسی اثر محلول‌پاشی برگی برخی از کودهای زیستی بر خصوصیات رشدی و عملکرد میوه سیب رقم رد دلیشز در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار در شرایط آب‌ و هوایی زنجان انجام گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل محلول‌پاشی برگی جلبک دریایی (075/0 و 15/0 درصد)، اسید آمینه (1/0 و 2/0 درصد)، اسید هیومیک (03/0 درصد)، کود تجاری همارنگ (5/0 درصد)، ... بیشتر پژوهش حاضر به‌منظور بررسی اثر محلول‌پاشی برگی برخی از کودهای زیستی بر خصوصیات رشدی و عملکرد میوه سیب رقم رد دلیشز در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار در شرایط آب‌ و هوایی زنجان انجام گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل محلول‌پاشی برگی جلبک دریایی (075/0 و 15/0 درصد)، اسید آمینه (1/0 و 2/0 درصد)، اسید هیومیک (03/0 درصد)، کود تجاری همارنگ (5/0 درصد)، کود شیمیایی ترکیبی (نیتروژن، روی و بور (اوره 1%، کلات روی 3/0% و اسید بوریک 1/0 %)) و محلول‌پاشی با آب مقطر (شاهد) بود. نتایج نشان داد که کاربرد برگی کودهای زیستی و شیمیایی به طور معنی‌داری رشد و عملکرد میوه را افزایش دادند. به طوریکه بیشترین افزایش رشد شاخه سال جاری (39 درصد) و سطح برگ (30/74 درصد) نسبت به شاهد با اعمال کود جلبک دریایی با غلظت 075/0 درصد به دست آمد. همچنین کود جلبک دریایی با غلظت 15/0 درصد، اسیدآمینه 2/0 درصد، اسید هیومیک و اسید آمینه 1/0 درصد باعث افزایش معنی‌دار سطح برگ (به ترتیب 02/42، 57/35، 27/22 و 20/16 درصد) نسبت به شاهد شدند. محلول‌پاشی جلبک دریایی، اسیدآمینه و ترکیب شیمیایی، شاخص کلروفیل را افزایش دادند. حداکثر افزایش شاخص کلروفیل (50 درصد) نسبت به شاهد با کاربرد کود شیمیایی ترکیبی در 130 روز بعد از شکوفایی کامل گلها به دست آمد. بیشترین مقدار نیتروژن (66/1 درصد)، پتاسیم (03/1 درصد)، روی (150 میلی‌گرم در کیلوگرم ماده خشک) و بور (5/82 میلی‌گرم بر کیلوگرم ماده خشک) و کمترین مقدار فسفر (44/0 درصد) با کاربرد برگی کود شیمیایی ترکیبی به دست آمد. بیشترین محتوای آهن در برگ درختان تیمار شده با کود جلبک دریایی 15/0 درصد، اسید هیومیک و کود زیستی تجاری به دست آمد. بر اساس نتایج مشاهده شد که کاربرد اسیدآمینه، جلبک دریایی و کود شیمیایی ترکیبی بیشترین تاثیر را در کاهش ریزش میوه (به ترتیب 97/36، 37/33، 07/29 درصد نسبت به شاهد) و افزایش کارایی عملکرد (به ترتیب 75/2 و 73/2 و 8/2 در مقایسه با 22/0 میوه در واحد سطح مقطع شاخه در شاهد) داشته‌اند. بر اساس نتایج به دست آمده از این پژوهش می‌توان گفت که کاربرد کودهای زیستی خصوصا جلبک دریایی (15/0 درصد) و اسیدآمینه (1/0 درصد)، جایگزین‌های مناسب برای کودهای شیمیایی هستند و می‌توانند نقش به‌سزایی در افزایش شاخص‌های رشدی و عملکرد سیب بدون اثر مخرب بر محیط زیست داشته باشند.

مشاهده مقاله

مقالات پژوهشی

تأثیر کاربرد نانو سوپر پلیمر جاذب، کودهای کامل گرومور، آهن و روی بر عملکرد کمی و کیفی گیاه آگاو (Agave americana cv. marginata)، تحت تنش خشکی

مهراب یادگاری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 فروردین 1404

https://doi.org/10.22067/jhs.2024.90365.1384

چکیده

با توجه به ارزشمندی گیاه آگاو آمریکانا رقم مارجیناتا از خانواده آگاواسه در صنایع مختلف غذایی و دارویی، پژوهش حاضر بصورت طرح کرت‌های دوبار خرد شده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار در گلخانه دانشگاه آزاد اسلامی شهرکرد در سال‌های 1402-1403 انجام شد. در این تحقیق سطوح تنش خشکی (D) ]میزان تبخیر از تشت تبخیر کلاس A در سه سطح ظرفیت مزرعه ... بیشتر با توجه به ارزشمندی گیاه آگاو آمریکانا رقم مارجیناتا از خانواده آگاواسه در صنایع مختلف غذایی و دارویی، پژوهش حاضر بصورت طرح کرت‌های دوبار خرد شده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار در گلخانه دانشگاه آزاد اسلامی شهرکرد در سال‌های 1402-1403 انجام شد. در این تحقیق سطوح تنش خشکی (D) ]میزان تبخیر از تشت تبخیر کلاس A در سه سطح ظرفیت مزرعه (D1)، 50 درصد (D2) و 75 درصد تخلیه رطوبتی (D3)[ به عنوان کرت‌های اصلی، سطوح پلیمر سوپر جاذب (S) ]استفاده (S1) و عدم استفاده (S2)[ در کرت‌های فرعی و 15 ترکیب محلول‌پاشی (F) ]کودهای گرومور1 (F1)، گرومور 2 (F2)، گرومور3 (F3)، لیبفر آهن (F4)، لیبفر روی (F5)، گرومور1+لیبفر آهن (F6)، گرومور1+لیبفر روی (F7)، گرومور2+لیبفر آهن (F8)، گرومور2+لیبفر روی (F9)، گرومور3+لیبفر آهن (F10)، گرومور3+لیبفر روی (F11)، گرومور1+لیبفر آهن+لیبفر روی (F12)، گرومور2+ لیبفر آهن+لیبفر روی (F13)، گرومور3+لیبفر آهن+لیبفر روی (F14)، تیمار شاهد(عدم استفاده از تیمارهای مغذی-F15) [در کرت‌های فرعی فرعی قرار گرفتند. پس از رسیدن گیاهان به مرحله 6 الی 8 برگی، در 6 مرحله با فواصل 14 روزه، تیمارهای مغذی به خاک گلدان‌ها به صورت محلول‌پاشی اضافه گردیدند. صفات مورفولوژیکی (وزن تر و خشک ریشه و برگ، ضخامت و طول برگ)، فیزیولوژیکی (مقادیر کلروفیل a، کلروفیل b، کل کلروفیل، مقادیر عناصر روی، آهن و نیتروژن ساختارهای برگ و ریشه)، فیتوشیمیایی (هکوژنین، ساپونین، پروتئین برگ و ریشه) مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج به‌دست آمده نشان‌دهنده اثرگذاری معنی‌دار تیمارهای مورد استفاده بر صفات مورد ارزیابی بود. افزودن کودها به‌ویژه کود گرومور 1 (20-20-20) به همراه محلول‌پاشی ریزمغذی آهن و روی در غالب صفات مورد بررسی، بیشترین مقادیر را تولید نمود. در دو سال انجام تحقیق، بیشترین مقادیر صفات وزن خشک برگ (11/30 گرم در گیاه)، وزن خشک ریشه (82/3 گرم در گیاه)، کل کلروفیل (82/2 میلی‌گرم در گرم وزن تر)، هکوژنین (48/35 میلی‌گرم در کیلوگرم وزن تر) و ساپونین (86/66164 میلی‌گرم در کیلوگرم وزن تر) غالباً در تیمار D1S1F12 بدست آمد، هر چند که در برخی موارد با تیمارهای D1S1F14 و D2S1F14 در یک گروه آماری قرار گرفت. کمترین مقادیر صفات مورفوفیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی در گیاهان تحت تیمار تنش خشکی شدید-عدم کاربرد سوپرپلیمر جاذب-عدم تیمار مغذی (D3S2F15) تولید شدند. در مجموع با توجه به انجام کار تحقیق به صورت دوساله، می‌توان کود کامل گرومور (NPK) با ترکیب 20-20-20 را به عنوان برترین تیمار در جهت افزایش صفات برتر مورد ارزیابی گیاه آگاو، از جمله مقادیر هکوژنین و ساپونین تحت شرایط گلخانه‌ای جهت کارهای پژوهشی آینده پیشنهاد نمود.

مشاهده مقاله

مقالات پژوهشی

ارزیابی اثرات دگرآسیبی برخی گونه‌های گیاهی بر جوانه‌زنی و رشد دانهال کاهو (Lactuca sativa var. Great lakes 366) با استفاده از روش ساندویچ

سمیه امینی؛ مریم شمشیرکش شهری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 فروردین 1404

https://doi.org/10.22067/jhs.2025.89712.1376

چکیده

در تحقیق حاضر، فعالیت دگرآسیبی 56 گونه گیاهی متعلق به 18 خانواده با استفاده از روش ساندویچ ارزیابی شد. در ابتدا نمونه‌های گیاهی در دمای 40 درجه سانتیگراد خشک شدند. برای کشت از ظروف 6 خانه‌ای مخصوص استفاده شد. به یک ردیف از خانه‌ها 10 میلی‌گرم و به ردیف دیگر 50 میلی‌گرم نمونه گیاهی پودر شده به‌همراه 5 میلی‌لیتر محلول آگار 5/0درصد اضافه شد. ... بیشتر در تحقیق حاضر، فعالیت دگرآسیبی 56 گونه گیاهی متعلق به 18 خانواده با استفاده از روش ساندویچ ارزیابی شد. در ابتدا نمونه‌های گیاهی در دمای 40 درجه سانتیگراد خشک شدند. برای کشت از ظروف 6 خانه‌ای مخصوص استفاده شد. به یک ردیف از خانه‌ها 10 میلی‌گرم و به ردیف دیگر 50 میلی‌گرم نمونه گیاهی پودر شده به‌همراه 5 میلی‌لیتر محلول آگار 5/0درصد اضافه شد. بعد از منعقد شدن آگار، با اضافه کردن 5 میلی‌لیتر محلول دیگر آگار، نمونه گیاهی بین دو لایه از آگار قرار گرفت. سپس بر روی سطح آگار منعقد شده در هر یک از خانه‌ها 5 عدد بذر کاهو (Lactuca sativa L.) واریته Great Lakes 366 به صورت عمودی کشت شدند. درب ظروف بسته شده و در انکوباتور با دمای 25 درجه سانتیگراد، در تاریکی قرار گرفتند. بعد از گذشت 3 روز، طول ریشه‌چه و ساقه‌چه دانهال‌های کاهو اندازه‌گیری شد. سپس درصد بازدارندگی و درصد تحریک‌کنندگی رشد حاصل از هر گیاه محاسبه گردید. برای مقایسه راحتتر گیاهان، خوشه‌بندی داده‌ها با استفاده از نرم افزار مینی‌تب انجام شد. با استفاده از این روش، 56 گونه گیاهی در 10 خوشه مجزا قرار گرفتند. بقایای برگی گیاه شوید و کنگرفرنگی از نظر فعالیت دگرآسیبی در یک خوشه قرار گرفتند و بیشترین اثر بازدارندگی رشد را در غلظت 10 میلی‌گرم نمونه گیاهی، ایجاد کردند. میانگین درصد بازدارندگی رشد ریشه‌چه و ساقه‌چه دانهال کاهو که توسط این دو گیاه ایجاد شد به ترتیب 95/94 و 65/87 درصد گزارش شد. همچنین 13 گیاه شامل برگ‌های گیاهان سلمک، جاشیر، ازمک، جعفری، گل میخک، پیچک صحرایی، نرگس، گلپر، زنگوله‌ای رنگین، علف قناری، کلم، نیلوفر و بذر گیاه کرفس در یک خوشه قرار گرفتند. این گروه نیز اثرات بازدارندگی رشد قابل توجهی داشتند. گرچه اثر بازدارندگی آن‌ها همواره کمتر از شوید و کنگر فرنگی بود. میانگین درصد بازدارندگی رشد ریشه‌چه و ساقه‌چه در این گیاهان با مقدار 10 میلی‌گرم نمونه گیاه خشک، به ترتیب 76/79 و 27/62 بود. نتایج این تحقیق نشان داد پیکر رویشی گیاه هوفاریقون و گل راعی دیهیمی اثر تحریک کنندگی رشد بر دانهال کاهو داشتند. این گیاهان حتی در مقادیر کم (10 میلی‌گرم نمونه گیاه خشک) رشد ریشه‌چه را 65/14 درصد و رشد ساقه‌چه را 15/45 درصد افزایش دادند. صمغ گیاه مصطکی نیز در مقدار 50 میلی‌گرم، رشد ریشه‌چه را تا 90 درصد تحریک کرد. از بین گیاهان بررسی شده در این تحقیق، بقایای برگی گیاه سرو بر رشد ریشه‌چه اثر بازدارندگی داشت ولی رشد ساقه‌چه را تحریک کرد. بقایای برگی گیاه گل گندم طلایی فقط در مقدار 10 میلی‌گرم اثر تحریک کنندگی رشد (3/43 درصد) بر ساقه‌چه را ایجاد کرد و در سایر موارد اثرات دگرآسیبی را به صورت بازدارندگی رشد نشان دادند. با توجه به اثرات بازدارندگی رشد مشاهده شده در این گیاهان، می‌توان به طور مستقیم از بقایای آن‌ها به منظور جلوگیری از رشد علف‌های هرز، در کشاورزی ارگانیک استفاده کرد. همچنین لازم است در آینده تحقیقاتی در زمینه شناسایی دقیق نوع ترکیب یا ترکیبات دخیل در ایجاد پدیده دگرآسیبی در این گیاهان اجرا شود.

مشاهده مقاله

مقالات پژوهشی

برآورد میزان خسارت ناشی از سرمازدگی در درختان گردو با استفاده از سنجش‌ از دور

الهام گوهری؛ حسین ترابزاده خراسانی؛ سعید الوندی؛ مرتضی حیدری مظفر

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 فروردین 1404

https://doi.org/10.22067/jhs.2025.91090.1398

چکیده

خسارت‌ سرمازدگی بهاره، از جمله مواردی است که مشمول پرداخت غرامت از سوی صندوق بیمه کشاورزی هستند. سرما‌زدگی ناگهانی از اثرات منفی در میزان باز‌دهی محصولات در باغ‌ها است. به ‌دلیل ارزش اقتصادی نسبتاً بالای محصولات باغی، باید از روش‌های دقیقی در برآورد میزان خسارت استفاده کرد. بر خلاف محصولات زراعی که در سطح وسیع و به‌صورت یکنواخت ... بیشتر خسارت‌ سرمازدگی بهاره، از جمله مواردی است که مشمول پرداخت غرامت از سوی صندوق بیمه کشاورزی هستند. سرما‌زدگی ناگهانی از اثرات منفی در میزان باز‌دهی محصولات در باغ‌ها است. به ‌دلیل ارزش اقتصادی نسبتاً بالای محصولات باغی، باید از روش‌های دقیقی در برآورد میزان خسارت استفاده کرد. بر خلاف محصولات زراعی که در سطح وسیع و به‌صورت یکنواخت کشت می‌شوند، تعمیم روش‌های نمونه‌برداری در این مطالعه به ‌کل منطقه بسیار دشوار بوده و موجب کاهش دقت مدل‌‌های برآورد خسارت می‌‌گردد. هدف اصلی این تحقیق، ارائه یک شاخص کمّی برای تخمین میزان خسارت وارده به درختان گردو بر مبنای سری زمانی تصاویر ماهواره‌های Landsat و Sentinel-2 است؛ لذا بر اساس سری زمانی شاخص NDVI، شاخص خسارت سرمازدگی بهاره SFDIبرای باغات گردوی شهرستان تویسرکان محاسبه و در یک دوره زمانی نه‌ساله (2013 تا 2021) مورد ارزیابی قرار گرفت. سری‌های زمانی NDVI مورداستفاده توسط فیلتر SG هموار شده‌اند تا اثرات عواملی مانند ابر، گردوغبار و نویز کاهش یابند. جهت برآورد شاخص SFDI، نیاز به تعیین است، با مقایسه سری ‌زمانی هر سال با سال‌ مرجع و محاسبه سطح بین دو منحنی، شاخص SFDI محاسبه شد که بیانگر میزان خسارت‌های وارده به درختان گردو است. ارزیابی عملکرد شاخص SFDI نسبت به برآوردهای صندوق بیمه ‌کشاورزی نشان می‌دهد که شاخص SFDI برای کلیه روستاها از طریق دو مدل چندجمله‌ای درجه 2 و رگرسیون خطی با ضریب‌های همبستگی به ترتیب 927/0 =r و 823/0 = r قادر به تخمین خسارت است. دراین‌بین، نقشه‌های توزیع مکانی و خسارت سرمازدگی بهاره، تناسب خوبی با خسارت‌های گزارش‌شده از طرف صندوق بیمه کشاورزی دارند. در نهایت، روش پیشنهادی می‌تواند جایگزین مقرون به صرفه‌ای جهت برداشت داده میدانی خسارت برای درختان گردو با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای باشد.

مشاهده مقاله

مقالات پژوهشی

ارزیابی ژنوتیپ های امید بخش بادام(Prunus dulcis L) براساس خصوصیات رویشی، فنولوژی و کمی و کیفی خشک میوه و مغز

سیداصغر موسوی؛ اکرم وطن خواه؛ علی ایمانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 اردیبهشت 1404

https://doi.org/10.22067/jhs.2025.91410.1402

چکیده

با توجه به اهمیت اقتصادی و ارزش غذایی بادام، این پژوهش با هدف شناسایی و معرفی ژنوتیپ‌های برتر و سازگار با شرایط اقلیمی استان چهارمحال و بختیاری انجام شد. این مطالعه، ارزیابی خصوصیات 44 ژنوتیپ امید بخش بادام پیوند شده روی پایه رویشی GF677 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات بادام وابسته به مرکز تحقیقات و آموزش ... بیشتر با توجه به اهمیت اقتصادی و ارزش غذایی بادام، این پژوهش با هدف شناسایی و معرفی ژنوتیپ‌های برتر و سازگار با شرایط اقلیمی استان چهارمحال و بختیاری انجام شد. این مطالعه، ارزیابی خصوصیات 44 ژنوتیپ امید بخش بادام پیوند شده روی پایه رویشی GF677 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات بادام وابسته به مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری در منطقه سامان انجام گرفت. در این پژوهش صفات رویشی، فنولوژیکی و پومولوژیکی خشک میوه و مغز در سال 1402 مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس صفات رویشی نشان داد که ارتفاع درخت، طول و عرض تاج، نسبت طول به عرض تاج و نسبت ارتفاع به طول تاج در ژنوتیپ‌های مختلف معنی‌دار بودند. نتایج نشان داد ژنوتیپ‌های مورد بررسی از نظر عملکرد، صفات فنولوژی، ویژگی‌های خشک میوه و مغز در سطح احتمال یک درصد تفاوت معنی‌داری داشتند. درصد مغز در ژنوتیپ‌های مورد مطالعه از 30/22 تا 9/77 درصد متفاوت بود. مطابق با نتایج، ژنوتیپ 4-4 پیوند شده روی پایه GF677 دارای عملکرد 750 گرم، درصد مغز 51%، پوست سخت، پوست دارای درز و شکاف بسته، رنگ مغز خیلی روشن، دیرگل، عادت گلدهی مختلط، میزان دوقلویی کم، درصد پوکی کم یکی از ژنوتیپ‌های خوب برای منطقه چهارمحال و بختیاری به نظر می‌رسد. بر اساس نتایج، ژنوتیپ‌های 4-4، TS-11، H، 2-3-2، 2-0-4 با توجه به خصوصیات ارزشمند و تجاری بادام شامل عملکرد، درصد مغز، سفتی پوست، پوکی، وزن مغز، درز و شکاف روی پوست، دو قلویی، قطر پوست چوبی، رنگ مغز و مهمتر از همه دیر گلی ژنوتیپ‌هایی با برتری نسبی از نظر صفات خشک و مغز بودند.

مشاهده مقاله

مقالات پژوهشی

ارزیابی میزان استخراج مواد موثره گیاه دارویی مرزنجوش (Origanum vulgar) تحت تاثیر پیش‌تیمار پلاسمای تخلیه سد دی‌الکتریک (DBD)

سعیده محتشمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 اردیبهشت 1404

https://doi.org/10.22067/jhs.2025.92105.1415

چکیده

ساختار دیواره سلولی گیاهی، مقاومت اصلی در برابر انتشار مواد زیست‌فعال به حلال را در فرآیند استخراج آن‌ها از مواد گیاهی ایجاد می-کند. اخیرا پلاسمای سرد به عنوان یک فناوری پیش‌تیمار قبل از استخراج استفاده می‌شود؛ که می‌تواند به‌طور موثر ساختار دیواره سلولی را مختل و در نتیجه راندمان استخراج مواد موثره را به‌طور قابل توجهی بهبود ... بیشتر ساختار دیواره سلولی گیاهی، مقاومت اصلی در برابر انتشار مواد زیست‌فعال به حلال را در فرآیند استخراج آن‌ها از مواد گیاهی ایجاد می-کند. اخیرا پلاسمای سرد به عنوان یک فناوری پیش‌تیمار قبل از استخراج استفاده می‌شود؛ که می‌تواند به‌طور موثر ساختار دیواره سلولی را مختل و در نتیجه راندمان استخراج مواد موثره را به‌طور قابل توجهی بهبود بخشد. در این تحقیق، به منظور بررسی تاثیر پیش‌تیمار پلاسمای تخلیه سد دی الکتریک (DBD) بر میزان استخراج مواد موثره گیاه دارویی مرزنجوش (Origanum vulgar)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. فاکتور اول شامل زمان در سه سطح (صفر، سه و شش دقیقه) و فاکتور دوم شامل ولتاژ در دو سطح (20 و 30 کیلوولت) بود. مواد موثره اندازه‌گیری شده شامل میزان اسانس، فلاون‌ها و فلاونول‌ها، فلاونوئیدها، ترکیبات فنلی کل، فعالیت آنتی‌اکسیدانی، تانن‌ها و کربوهیدرات کل بود. نتایج نشان داد که بیشترین مقدار فلاونوئیدها (33/253 میلی‌گرم معادل کوئرستین در گرم نمونه خشک)، ترکیبات فنلی کل (49/108 میلی‌گرم معادل گالیک اسید بر گرم وزن خشک) و فعالیت آنتی‌اکسیدانی (65/83 درصد) در عصاره مرزنجوش در ولتاژ 30 کیلوولت به مدت سه دقیقه مشاهده شد در حالی که کمترین میزان فلاونوئیدها (1/88 میلی‌گرم)، ترکیبات فنلی کل (1/62 میلی‌گرم) و فعالیت آنتی‌اکسیدانی (12/48 درصد) در ولتاژ 30 کیلوولت به مدت شش اندازه‌گیری شد. تاثیر پیش تیمار پلاسما بر میزان استخراج اسانس معنی‌دار نبود. با این حال بیشترین (7/0 درصد) و کمترین (58/0 درصد) میزان اسانس به ترتیب در تیمار شاهد و ولتاژ 30 کیلوولت به مدت سه دقیقه مشاهده شد؛ که نشان-دهنده تخریب غده‌های اسانس و از دست رفتن اسانس در این ولتاژ بود. یافته‌های این پژوهش نشان داد که ولتاژ 30 کیلوولت به مدت سه دقیقه منجر به افزایش مواد موثره غیرفرار نسبت به تیمار شاهد شد، در حالی که تیمار 30 کیلوولت به مدت شش دقیقه مواد موثره غیر فرار را کاهش داد.